چیرگی فراخود بر خود در نمایشنامه عراضه الخصوم و پردازش روانکاوانه شخصیت اصلی «ام سلیم»

نقد روان‌کاوانه یکی از رویکردهای نقد ادبی است که حدود یک قرن از عمر آن می‌گذرد. در این رویکرد نقدی، اثر ادبی از منظر روان‌شناسی نقد و تحلیل می‌شود. یکی از نمایشنامه‌های عربی که قابلیت خوانشِ روانکاوانه را دارد نمایشنامه عراضه الخصوم نوشته‌ی علی عقله عرسان ادیب سرشناس سوری (1940م) است. در این نمایشنامه شخصیت ام‌سلیم جهت دست‌یابی به اهدافش، کُنش و واکنش‌های فراوانی از خود نشان می‌دهد که بسیاری از این رفتارها برخاسته از ناخودآگاه اوست. مقاله حاضر در پی آن است که رفتار ام سلیم را بر اساس ساختارهای شخصیت، با تکیه بر نظریه ی ناخودآگاه فروید بررسی نماید. ام‌سلیم شخصیت بنیادین این نمایشنامه است که طبق خواسته‌های فراخود رفتار می‌کند. فراخود او جهت رسیدن به اهدافش به مرحله غیر عقلانی رسیده و همین باعث تعارض بین خود و فراخود او می‌شود. نتیجه‌ی این تعارض، چیرگی فراخود بر خود است و در حقیقت ام‌سلیم در این نمایشنامه نماد فراخود است. او همچنین در دو موقعیت برای رهایی از فشار روانی و اضطراب به ساز و کار دفاعی بازگشت دست برده است.

Domination ofsuperegoon ego in the “OrazatAlKhosoum” Drama and psychoanalysis of the character of “Omme Salim”

Psychoanalytic criticism is a kind of literary criticisms that has been in practice for a century. In this kind of criticism, the literary work is criticized and analyzed from a psychological perspective. One of the works that has the capacity to being criticized in the scope of psychology is the “Orazatal khosoum” play written by “Ali oghleOrsan”. It is considered to be about the problems in an Arab society. The character of “Ommesalim” represents a plenty of actions and reactions that originated from her subconscious. The paper aims to study which of the three personality elements (i.e. ego, superego or id) makes Ommesaleem show such behavior. The analysis of her character is based upon the subconscious theory of Freud. Ommesalim is the main character of the play who takes action according to her superego’s wants. Her superego has entered an irrational phase to achieve her objectives, and this causes a conflict between her ego and superego. This conflict ends in overcoming her superego. In fact, Ommesaleem is the symbol of superego in the play. She also resorts to the defensive mechanism of regression in two situations to be released from mental pressure and anxiety.