بررسی بیگانگی مظفر النواب بر اساس نظریه وسیله-هدف مرتن (با تکیه بر قصیده طَلقَهٌ ثُمَّ الحَدَث)

بیگانگی از جمله مسائل مهم بشر معاصر است که قدمتی به درازای خود انسان دارد. دانشمندان و پژوهشگران حوزه های مختلف تعاریف متعددی از آن ارائه داده اند. در دوره معاصر دو حوزه روانشناسی و جامعه شناسی رویکردی متفاوت تر به آن داشته است. «رابرت مرتُن»  r.merton (1910-2003م.) جامعه شناس آمریکایی به بررسی این موضوع در قالب ناهنجاری های اجتماعی پرداخته و نظریه وی به «نظریه وسیله و هدف» معروف گشت. با توجه به این نظریه مظفر النواب (1934م) از جمله شاعران معاصر عراق است که تا حدود زیادی در مسیر اهداف خود و راه رسیدن به آنها (وسیله) با جامعه هم عصر خود اعم از حکومت و عامه مردم بیگانه گشته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی شخصیت نواب بر اساس سنخ های شخصیتی مرتن و مهم‌ترین وسیله و ابزار شاعر به منظور غلبه بر بیگانگی و تاثیر وسیله و اهداف شاعر بر تعابیر و واژه های شعر او در قصیده «طَلْقَهٌ ثُمَّ الحَدَثُ» با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. یافته ها روشن می سازد شخصیت شاعر یک شخصیت ناهمنواست که ساختارهای اجتماعی را ناکارآمد برای رسیدن به هدف می داند و با شیوه تطابق ناهمنوایانه طغیانگری در صدد قیام مسلحانه علیه دستگاه های حاکمه بوده که با ابزارهایی مانند سانسور، عوام فریبی، ... به دنبال حفظ سلطه خود و چپاول ملت ها می باشند. فراوانی کاربرد دو وجه خبری و التزامی از بارزترین ویژگی بندهای این قصیده است. علاوه بر این کلمات نشانداری چون «الطلقه، النار، الصمت، الدم، الحزن، الحسین (ع)، خالد اسلامبولی و...»، بر اندیشه ناهمنوایی شاعر اندیشه با جامعه و حکومت و افکار انقلابی وی تاکید می ورزد.