بازنمایی جنسیت در کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان: مطالعه ی موردی جلد دوم و سوم مجموعه‌‌ی «فارسی بیاموزیم»

کتاب‌های آموزش زبان، چه در حوزه‌ی آموزش زبان اول به کودکان و نوجوانان و چه در حوزه‌ی آموزش زبان دوم، می‌توانند به‌عنوان ابزاری موثر در انتقال ارزش‌ها، باورها، اعتقادات و دیدگاه مولفان‌شان به مسائل مختلف همچون مقوله‌ی جنسیت، محسوب شوند. بنابراین، توجه به بازنماییِ متعادل و برابرِ مصادیق و نمودهای جنسیتی در طراحی منابع آموزشی می‌تواند مساله‌ای حائز اهمیت باشد. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر سعی دارد که به بررسی نوع و میزان سوگیری جنسیتی در جلدهای دوم و سوم از مجموعه کتاب های آموزش زبان فارسی، با عنوان«فارسی بیاموزیم» (ذوالفقاری و همکاران، 1386) بپردازد. در این پژوهش، کتاب‌های مذکور که در سطح میانی به فارسی ‌آموزان غیرفارسی زبان تدریس می شوند، از لحاظ زبان جنسیتی در چهار مقوله‌ی «بازنمایی»، «تقدم در عبارت»، «تقدم در شغل» و « تقدم در نوع فعالیت » به صورت کیفی و کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که در منابع مورد تحلیل، بازنمایی جنسیتی به صورت نامتوازن لحاظ شده است و تعداد زنان در چهار مقوله ی مورد پژوهش کمتر از انتظار است و تنها حضور آنها در نقش های سنتی پررنگ نشان داده شده است. در واقع، نتایج پژوهش این حقیقت را بیان می کند که برنامه ی درسی آموزش زبان فارسی نیازمند بازبینی جدی، از نظر بازنمایی جنسیتی می باشد.

Gender Representations in the Textbooks of Teaching Persian to non Persian Speakers: A Case Study of “Let’s Learn Persian” (Volumes 2 and 3)

Language textbooks, either designed for first language learners or second language learners, are considered powerful instruments in conveying and reflecting the values, beliefs, attitudes, and stereotypes of their own authors toward issues such as gender. Therefore, the language textbooks are usually designed in a way to equally represent both the males and females. The present study investigated the extent and types of gender bias in Persian language textbooks titled “Let’s Learn Persian” (Volumes 2 and 3) taught at intermediate level to the speakers of other languages. Sexist language was examined both quantitatively and qualitatively in four categories of representation, firstness in expression, firstness in occupation and firstness in activity type. The results showed that the textbooks were significantly unbalanced in gender representation and that the number of women in the four categories was below expectations. Only in traditional roles, the presense of women was emphasized. The findings of the study reiterate the fact that the Persian language teaching curriculum needs to be seriously examined in terms of gender representations.