واکاوی خطاهای تلفظی تاجیکی‌زبانان براساس ساخت هجایی فارسی ایران و فارسی تاجیکی از منظر نظریه‌ی بهینگی

پژوهش حاضر به بررسی تاثیرات ساخت هجایی زبان فارسی معیار تاجیکی بر تلفظ واژه‌های زبان فارسی معیار ایران و وام‌واژه‌های مشترک میان این دو زبان می‌پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه‌ی بهینگی یکی از انشعاب‌های اخیر دستور زایشی و یادگیری زبان در این نظریه است. روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی و میدانی بوده و داده‌های پژوهش از طریق عرضه‌ی واژه‌ها و وام‌واژه‌های رایج در زبان فارسی ایران به ده فارسی‌آموز تاجیکی در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره) فراهم گردیده است. در این پژوهش تلاش شده است که خطاهای زبان‌آموزان در تلفظ آن دسته از واژه‌های فارسی یا وام‌واژه‌هایی که دارای خوشه‌های همخوانی آغازی و پایانی هستند، مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، نگارندگان، داده‌های گردآوری ‌شده را با توجه به تفاوت مرتبه‌بندی محدودیت‌های حاکم بر ساخت هجا در دو زبان فارسی معیار ایران و فارسی معیار تاجیکستان مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. نتایج به دست آمده نشان داد که برخی از خطاهای فارسی‌آموزان تاجیکی که تحت تاثیر مرتبه‌بندی محدودیت‌های ساخت هجایی زبان فارسیِ تاجیکی است، بعد از 16 هفته اقامت در ایران، قرار گرفتن در معرض زبان فارسیِ معیار ایران، 240 ساعت کلاس آموزشی و همچنین، در صورت مهلک نبودنِ نقضِ آن ساخت در زبان تاجیکی، قابل اصلاح می‏باشد، اما در ساخت‌هایی که در مرتبه‌بندی زبان فارسیِ تاجیکی محدودیت‌های بلند‌مرتبه وجود دارد، زبان‌آموزان ساخت‌های زبان اول خود را حفظ کرده و از آن محدودیت‌ها تخطی نکرده‌اند. با این حال، نباید از نظر دور داشت که برخی از اشتباهات زبان‌آموزان ناشی از تعمیم‌های نادرست و ویژگی‌های «زبان میانی» آنها است که در بسیاری از موارد از زبان مبدا نشات گرفته و گاهی ناشی از تصوری است که در مورد زبان مقصد در ذهن زبان‌آموزان شکل گرفته است.

Analysis of Tajiks’ Pronunciation Errors based on Syllable Structure in Tajiki and Persian, Using Optimality Theory

The present research aims to study the effects of syllabic structure in standard Tajiki Persian on the pronunciation of standard Iranian Persian words and the joint loanwords in these languages. This descriptive study used optimality theory, as a recent branch of generative grammar, to analyse the errors. To that end, ten Tajikispeaking Persian learners, studying at Imam Khomeini International University, were asked to pronounce Persian words and loan words. Their pronunciation errors in Persian words, or loanwords, with initial or final consonant clusters were studied and analysed based on the differences of constraint rankings governing syllable structure in standard Persian and Tajiki. Results showed that some of the errors by Tajikispeaking learners of Persian influenced by constraint rankings of syllabic structure in Tajiki could be corrected after 16 weeks of residence in Iran, exposure to the standard Persian, 240 hours of class training, and the lack of fatal violation in Tajik however, in case of high ranking constraints in Tajiki, learners keep the structures of their mother tongue and do not  those constraints. Nevertheless, it should be noted that some of language learners’ errors are rooted in incorrect generalizations and interlanguage characteristics which can be attributed to the source language and learners’ theory about the target language.