ضرورت رویکرد نظام‌مند به آزمون‌سازی در زبان فارسی: مقایسه‌ی برآوردهای مدرّسان و واقعیتِ آماری

در مرحله‌ی «پیش‌آزمون»، پرسش‌های آزمون قبل از آزمون اصلی، به صورت آزمایشی روی تعدادی زبان‌آموز که از لحاظ زبانی، هم‌سطح با آزمون‌دهندگان اصلی هستند، آزمایش می‌شوند و از رهگذر بررسی‌های آماری و تحلیل پاسخ‌های آزمون‌دهندگانِ آزمایشی، اطلاعات آماری همچون ضریب سهولت و ضریب تمیز پرسش‌ها استخراج می‌گردد. همچنین، پرسش‌های نامعتبر و دارای اِشکال نیز مشخص گشته، بازبینی و اصلاح می‌شوند. پژوهش حاضر به پاسخ به این سوال می‌پردازد: آیا می‌توان در زمینه‌ی تشخیص میزان سهولت پرسش‌های آزمون، به معیاری به نام «برآوردهای مدرّسان» تکیه کرد؟ به عبارتی دیگر، برآوردهای مدرّسان زبان فارسی از سختی/‌آسانی پرسش‌ها (یعنی حدس‌‌ها، قضاوت‌ها یا پیش‌بینی‌ها) تا چه اندازه با ضرایب سهولت/‌دشواری برآمده از تحلیل آماری پاسخ‌های آزمون‌دهندگان (واقعیتِ آماریِ) انطباق و همخوانی دارند و می‌توانند ما را از طی مراحل پیش‌آزمون و تحلیل آماری بی‌نیاز سازند. در حقیقت، این پژوهش می‌خواهد ضرورت یا عدم ضرورتِ پیش‌آزمون را -که در رویکردِ علمی‌-‌آماریِ و نظام‌مندِ نوین به آزمون‌سازی مطرح می‌شود- از طریق مقایسه‌ی «برآوردهای مدرسان» و «واقعیت آماریِ آزمون» نشان دهد. به این‌ منظور، 151 پاسخنامه‌، مربوط به یکی از آزمون‌های‌ پایان‌دوره‌ی خواندن و درک مطلب زبان فارسی سطح پایه (مقدماتی)، در مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره) بررسی شد و پس از محاسبه‌ی ضریب سهولتِ هر یک از 28 پرسش این آزمون، این ضرایب سهولت، با برآورد‌های 30 نفر از مدرّسان مقایسه شدند. نتایج نشان داد که صرفاً با اتّکا به تجربه یا برآورد‌های شمّیِ مدرّسان نمی‌توان گفت که پرسش‌های یک آزمون، سخت، آسان یا ایده‌آل هستند و این نشان از ضرورت نهادینه‌سازی رویکرد علمی-‌آماری و نظام‌مند به آزمون‌سازی، در زمینه‌ی ارزشیابی و سنجش دانش زبانیِ فارسی‌آموزان دارد. 

Necessity of the Systematic Approach to Testing in Persian Language:A Contrast between Teachers’ Estimations and Statistical Fact

At the pre test stage, one of the important stages in language testing, items of the test are given to some language learners who are at same level as the target test takers, and trough the statistical analysis of their responses, the information such as Item Facility and Item Discrimination are gained. Also, unreliable and problematic items are distinguished and amended. This research tries to answer this question that “can we rely on a criterion called teaches’ estimations to reach to the amount of items’ facility/difficulty, or otherwise, it is necessary to apply pre test and statistical analysis?” In other words, Persian language teachers’ estimations of difficulty/facility of the test items (i.e. their guesses, judgments and predictions) to what extent are matched with difficulty/facility indexes gained by statistical analysis of test takers’ responses (i.e. statistical fact of the test) and can be a substitute for pre test and statistical stages? In fact, this research aims to show the necessity/unnecessity of the pre test that exists in the modern systematic and statistical approach to testing through the contrast between teachers’ estimations and statistical fact of the test. To do so, 151 answer sheets of Persian language learners belonged to one of the final reading comprehension tests (at elementary level) were investigated and after calculating the facility index of all 28 items, these indexes were compared with the estimations of 30 teachers. Our findings indicated that with a pure reliance on teachers’ experience or intuitional estimations, it will not be possible to pontificate that items of a test are difficult, easy, or ideal, and this shows that it is a must to internalize the statistical and systematic approach to testing, in assessing and evaluating the language knowledge of Persian language learners.