تحلیل و نقد دیدگاه مفسران درباره آیه «ا‌َنَّا نَا‌ْتِی الاَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ ا‌َطْرافِها»

مفسران درباره آیه «ا‌َنَّا نَا‌ْتِی الاَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ ا‌َطْرافِها» دیدگاه‌های متفاوتی را بیان نموده‌اند؛ چنان‌که مقصود از «ارض» سرزمین کفار مکه، سرزمین عموم کفار، اهل زمین، زمین و اهل آن دانسته شده است و درباره مقصود از «نقصان ارض» مواردی از جمله: فتح حوالی مکّه توسط پیامبر و یارانش، فتح سرزمین کفار توسط مسلمانان، مرگ علما و بهترین ساکنان زمین، از بین رفتن برکت زمین، بیضوی بودن زمین، کاستن از سرزمین جسم انسان به هنگام پیری، مرگ اهل معرفت، سکوت زبانِ حق در دوره‌ای از زمان، کاهش اوصاف ناپسند سرزمین روحانی انسان، هلاکت کافران و ظالمان تکذیب کننده پیامبران، کاسته شدن از نیرو و ثروت اهل باطل بیان شده است. از این‌رو تلاش برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها و رسیدن به برداشتی استوارتر در این زمینه ضروری است. نظریه مختار دراین‌باره، پذیرش معنای تنزیلی «تهدید مشرکان و تبشیر مسلمانان» است؛ چنانکه این معنا با پذیرش دیدگاه «مرگ علما و بهترین ساکنان زمین» به عنوان معنایی تاویلی یا بطنی از آیه، منافات ندارد.