تبیین دیدگاه علامه طباطبایی درباره آیات قرآنی ناظر به تفسیر به رای

در آموزه‌های اسلام سخن از «تفسیر به رای» به میان آمده و با وصف «تفسیر جاهلانه»، از آن نکوهش شده است. راه برون‌رفت از این‌گونه تفسیر، رعایت دقیق روشمندی تفسیر و حفظ شاخصه‌ها و عناصر محوریِ آن است. از مفسران شیعی که تحقیقی ارزشمند درباره «تفسیر به رای» دارد، علامه طباطبایی است. وی افزون بر تبیین دقیق روایات نکوهش‌کننده تفسیر به رای، برخی آیات قرآنی را ناظر به این‌گونه تفسیر دانسته است. مقاله حاضر، نخست می‌کوشد چکیده دیدگاه علامه درباره آیات و روایات ناهی از تفسیر به رای را بازتاب دهد. سپس با الهام از دیدگاه علامه، راه برون‌رفت از این تفسیر جاهلانه را ذیل عنوان «شاخصه‌ها و عناصر روشمندی تفسیر» ارائه کند. عناصر محوریِ روشمندی تفسیر عبارت‌اند از: تفسیر بر پایه مبانی پیش‌پذیرفته، بهره‌گیری از منابع معتبر تفسیر و پرهیز از منبع‌نماها در تفسیر، بهره‌گیری از منهج اجتهادی جامع و پرهیز از منهج‌نماها، به‌کارگیری قواعد تفسیر قرآن و بهره‌گیری از ابزارهای تفسیر.

an explanation of allameh tabatabai's view on quranic verses of interpretation by one`s own opinion

in the teachings of islam, we meet the expression interpretation by personal opinion and it has been censured as interpretation originated from lack of knowledge. the way out of this kind of interpretation is to strictly observe the methodology of interpretation and preserve its key features and elements. allameh tabatabai is one of the shia commentators who has a valuable research on this type of interpretation. in addition to the detailed explanation of the narrations condemning the interpretation by opinion, he has considered some quranic verses to be the point of this kind of interpretation. the present article firstly tries to reflect the summary of allameh’s view about verses and traditions against interpretation by personal opinion. then, inspired by allameh’s point of view, it presents a way out of this ignorant interpretation under the title methodological indicators and elements of interpretation. the main elements of the methodology of interpretation are: interpretation based on pre-accepted principles, using authentic sources of interpretation and avoiding references in interpretation, using the comprehensive ijtihad method and avoiding weak references, applying the rules of interpretation of the qur’an and using the tools of interpretation.