بررسی دیدگاه‌های مفسران درباره «مُقْتَسِمین»، «عِضین» و «مُسْتَهْزِئین» در سوره حجر

قرآن کریم در آیات 91، 92 و 95 سوره حجر به ترتیب از سه گروه «مُقْتَسِمین»، «عِضین» و «مُسْتَهْزِئین‏» یاد کرده است. مفسران در پی تشخیص مصداق این واژه‌ها دیدگاه‌های مختلفی را بدین شرح بیان کرده‌اند: برخی منظور از «مقتسمین» و «عضین» را یهود و نصارا می‌دانند که قرآن را تقسیم نموده و به آیات موافق عقایدشان ایمان آوردند و به آنچه مخالف عقایدشان بود کافر شدند؛ عده‌ای دیگر مصداق آن دو را مشرکان قریش دانسته‌اند که قرآن کریم را تقسیم و بخشی را سحر، کهانت، افسانه گذشتگان و بخشی را ساختگی دانسته‌اند یا مشرکانی که بر این باور بودند افترائاتی به قرآن وارد است و به تقسیم و تجزیه احکام قرآن پرداخته‌اند؛ برخی دیگر از مفسران بدون توجه به سیاق آیات، مصداق آن دو را قوم حضرت صالح× معرفی نموده‌اند. در مقاله حاضر کوشش شده است تا با روش توصیف و تحلیل محتوا، دیدگاه‌های مختلف در مورد مصداق «مقتسمین»، «عضین» و «مستهزئین» بررسی گردد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که این واژگان با هم ارتباط مفهومی دارند و مصداق آنان کفار قریش‌اند؛ همان گروهی که در طول رسالت پیامبر| به رهبری ولید بن مغیره به آزار و اذیت آن حضرت پرداختند و قرآن کریم از آنان به «مستهزئین» یاد نموده است.

a survey of the views of commentators about muqtasimīn, i`ḍīn and mustahzi`īn in surah hijr

in the verses 91, 92, and 95 of surah hijr, the holy qur’an mentions three groups, muqtasimīn, i`ḍīn and mustahzi`īn, respectively. the commentators, after identifying the examples of these words, have expressed different views as follows: some consider the meaning of muqtasimīn and i`ḍīn to be jews and christians who divided the qur’an and believed in the verses that agreed with their beliefs and disbelieved in what was against their beliefs. some other have considered the polytheists of quraysh as the examples of those two who divided the holy quran and considered part of it to be magic, priesthood, legends of the past and part of it as fabricated, or polytheists who knew the quran as being slanders and divided and analyzed the rules of the quran. some other commentators, regardless of the context of the verses, have introduced the people of saleh, the prophet, as the example for them. in the present article, an attempt has been made to investigate different viewpoints on the examples of muqtasimīn , i`ḍīn and mustahzi`īn using the method of description and content analysis. the result of the research shows that these words are conceptually related and their examples are the infidels of quraish; the same group that during the prophet’s mission under the leadership of walid ibn mughairi harassed the holy prophet and the holy qur’an mentions them as mustahzi`īn.