تفسیر مقارنه‌ای آیه 105 توبه از دیدگاه مفسران فریقین با تاکید بر دیدگاه فخر رازی و علامه جوادی آملی

آیه 105 سوره توبه به صراحت از رویت اعمال توسط خداوند، رسول| و مومنان سخن می‌گوید. در اصل رویت اعمال از ناحیه خدای متعال اختلافی میان مفسران مشاهده نمی‌شود اما مسئله اصلی در بحث رویت پیامبر| و مومنان و همچنین مصداق «مومنین» در آیه است که میان مفسران، اختلاف‌نظر جدی وجود دارد. این نوشتار پس از بررسی مقارنه‌ای دیدگاه مفسران خاصه و عامه و تحلیل آن، به این نتیجه رسیده است که وجه مشترک تفسیر امامیه و عامه این است که آیه در مقام تهدید و تشویق مخاطبان، همراه با رهاورد اخلاقی و تربیتی است و در وجه افتراق، دیدگاه امامیه، دارای مبانی و تحلیل است، بدین بیان که با اعتقاد به عصمت پیامبران و امامان و بحث ولایت باطنی به همراه ادله قرآنی، روایی و عقلی، با تبیین رویت به شهود عرفانی امامان معصوم به عنوان مصادیق مومنان محذوری در تفسیر آیه نیست؛ اما در تفاسیر مفسران عامه در پاسخ به مسائل اصلی به علت عدم اعتقاد به مبانی فوق، انسجام و تبیین منطقی مشاهده نمی‌شود و علی‌رغم تلاش برخی چون فخر رازی، پاسخ اقناع کننده‌ای یافت نمی‌شود و اغلب به صورت سطحی از تفسیر آیه گذشته، تفسیر قاطع و در خوری ارائه ننموده‌اند.

a comparative interpretation of the verse 105 of tawbah in fariqin commentators` view with an emphasis on the view of fakhr razi and allameh javadi amoli

verse 105 of surah tawba clearly talks about seeing actions by god, the messenger (s) and the believers. in principle, there is no difference between the interpreters regarding the vision of the deeds from the side of god almighty, but the main issue is the discussion of the vision of the prophet (s) and the believers, as well as the example of believers in the verse, that there is a serious difference of opinion among the commentators. this article, after a comparative analysis of the views of the special and popular commentators and its analysis, has come to the conclusion that the common feature of the imamiyyah and popular interpretations is that the verse is a threat and encouragement to the audience, along with moral and educational guidance, and in terms of differentiation. the view of the imamiyyah has foundations and analysis, stating that with the belief in the infallibility of prophets and imams and the discussion of the inner authority along with qur’anic, narrative and intellectual evidence, by explaining the vision as the mystical intuition of infallible imams as examples of believers, there is no hindrance in the interpretation of the verse. however, in the interpretations of popular commentators, in response to the main issues, due to the lack of belief in the above principles, coherence and logical explanation are not observed, and despite the efforts of some such as fakhr razi, a convincing answer is not found, and often it is a superficial interpretation. they have not provided a decisive interpretation of the previous verse.