پژوهشی در تفسیر آیت‌الله معرفت از مسئله «امکان رویت خدا» با تکیه بر رویکرد نشانه‌ معناشناسی

مسئله امکان رویت خدا در قیامت، مورد اختلاف علمای امامیه، معتزله و اشاعره است. این امر به اختلاف در پذیرش وجوه معنایی مختلف »رویت خدا « باز می‌گردد. آیت‌الله معرفت با توجه به ضرورت بررسی این اختلاف‌ها، در کتاب‌های »التفسیر الاثری الجامع « و »التمهید « به بحث در این باره پرداخته و ضمن تحلیل متنی و سندی روایات مربوط، ادله اشاعره را پاسخ داده است. نوشتار حاضر، به جستجوی مولفه‌های رویکرد نشانه معناشناسی در تبیین مفهوم »رویت « در مناقشات آیت‌الله معرفت و پاسخ‌های ایشان به اشاعره پرداخته است. از مولفه‌هایی که ایشان در کاربست آن موفق بوده است، می‌توان به فعلیت‌بخشی به نص، دستیابی به مراد جدی واژگان، تشخیص صحیح مجاز از حقیقت، توجه به شان متکلم، خروج از محسوسات که از شاخصه‌های معناشناسی هستند اشاره نمود. در این اثناء لغزشگاه‌های اشاعره در تفسیر و توجیهات آنان از »رویت خدا « نیز نمایان می‌شود.

The Possibility of Go`s Being Seen« as Viewed by Ayatollah Ma`refat in His Commentary with an Emphasis on Semiotic Approach

The issue of the possibility of God`s being seen at the resurrection is disputed by the scholars of Imamiyyah, Mu'tazilites and Ash'arites. This is due to differences found in the acceptance of the different semantic aspects of the God`s being seen . Ayatollah Ma'refat has discussed this issue in his alTafsir alAthari alJama'i and alTa'mhid and, having analyzed the text and the documentation of the related narratives, has responded to the Ash'arites' arguments. The present article seeks to explore the components of the semantics approach in explaining the concept of being seen in the Ayatollah`s disputes and his responses to the Ash'arites. Among the components which have been successful in its application, one can refer to actualizing the text, attaining the serious intention of words, correct recognition of the truth, paying attention to the dignity of speaker, going beyond the appearances, which are semantic elements. In the meantime, the Ash'arite`s mistakes in the field have also appeared.