بررسی نظریه دشتکی در حدوث انسان با تاکید بر آیه «هَلْ اَتَی...»

حکیم دشتکی، بر پایه آیه »هَلْ اَتَی عَلَی الْاِنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئًا مَذْکُورً « انسان را حادث می‌داند و تصریح می‌کند که انسان موجودی حادث ابدی است و ازلی نیست. در مقابل ابن‌عربی، انسان را موجودی ازلی و ابدی می‌داند. این مقاله با بررسی آراء برخی مفسران درباره دلالت آیه یادشده و نیز واکاوی ادله دشتکی و ابن‌عربی در خصوص معنای آیه است. بررسی اجمالی آیه مورد بحث، نظر تفسیری مفسران و برداشت دشتکی، در ابتدای امر حدوث‌ انسان استنباط می‌شود اما دقت بیشتر در معنای آیه و ادله‌ مفسران، باعث ایجاد تردید در نظریه حدوث می‌گردد. بر این بنیاد، مراد از حدوث، حدوث زمانی است؛ یعنی انسان موجودی حادث به حدوث ذاتی و قدیم به قدیم زمانی است. همچنین مراد از انسان، حقیقت انسان؛ یعنی نفس ناطقه و ماده اولیه او و نه صورت او است.

A Study of Dashtaki`s View on the Appearance of Human Being with an Emphasis on the first verse of the chapter al-Insan

Hakim Dashtaki has viewed human being as spaciotemporal being and future etrnal but not past eternal. He has proved the view by relying on the verse: Hath there come Upon man (ever) any period of time in which he was a thing unremembered? Ibn Arabi, however, views human being as both past eternal and future eternal. The article has intended to study some commenators` opinions of the verse and Dashtaki and Ibn Arabi`s proofs in the field as well. Briefly invanssing the verse, one views as Dashtaki and commentatrs view, while deep study would support exposes their view to doubt. It should be stated that what meant here by the word huduth is the one pertaining to time; that is, human being is essentially hadith but temporally qadim, non temporal. And again, what is meant here by human being is human truth, namely human rational soul and primary matter not human form.