بررسی آراء مفسران اهل‌سنت و نوسلفیه درباره مفهوم حکمدر آیه «وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما اَنْزَلَ اللَّهُ»

تفسیر عموم مفسران فریقین از مفهوم »حکم به غیر ما انزل الله « در آیه »وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما اَنْزَلَ اللَّهُ فَاُولئِکَ هُمُ الْکافِرُون « با تبیین سلفیه تکفیری چه در حوزه تحدید مصادیق و چه در تنقیح مناط حکم شرعی تمایزهای گسترده‌ای دارد. اغلب مفسران عامه با تقیید مفهوم »حکم بغیر ما انزل الله « کفر را به مفهوم فقهی آن حمل نموده‌اند. باید تصریح نمود غالب مفسران اهل‌سنت با نظرداشت به روایت‌های پرشمار تفسیری ذیل آیه؛ اعم از آراء صحابه و روایات اسباب‌نزول، از ارائه تفاسیر واجد رویکرد تکفیری اجتناب نموده‌اند، اما نوسلفیان با کنار نهادن تفاسیر سه‌گانه و مقبول اهل‌سنت در تفسیر مفهوم حکم بغیر ما انزل الله، تاکید خاص بر برخی مصادیق مفهوم حکم، تطبیق مبانی کلامی مشابه تفکر خوارج و اتکاء به برخی آراء اعاظم سلفیه معتقد به تفسیری رادیکال از این مفهوم شده‌اند که البته ریشه‌ای در آراء و منابع تفسیری اهل‌سنت ندارد.

A Survey of the Opinions of Sunni and Neo-SalafistCommentators on the Meaning of "Hukm" in the Verse:"wa man lam yahkum bima anzalallah"

The comment of the concept of hukm bi ghayri ma anzalallah in verse wa man lam yahkum bima anzalallah fa ula`ika humu `lkafirun by all Fariqain commentators differs greatly with that of Takfiri Salafists with regard to the concept and extension both.Most Sunni commentators, restricting the concept of hukm bi ghayri ma anzalallah viewed kufr as what understood in Fiqh. It should be pointed out that most of the Sunnite commentators, relying on numerous exegetic narrations under the verse have avoided Takfiri approach. NeoSalafists, however, leaving the three current exegetic approaches of Sunni scholars and emphasizing some particular cases of the hukm, following khavarij and relying on some opinions of great Salafists accepted a radical interpretation of the concept that, of course, has no root in the interpretive views of the Sunni thought.