شاخصه‌های رویکرد تفسیر عقلی شیخ طوسی با تاکید بر آیات 83 و 149 سوره انعام

توجه به مقوله عقلگرایی و کارکرد آن در فهم متون دینی در میان مفسران شیعه دارای قدمت بسیاری است. شیخ طوسی از پیشگامان چنین رویکردی است. این نوشتار پس از تعریف عقل و تحلیل مقصود رویکرد عقلگرایانه در تفسیر، به بررسی دلایل و زمینههای به ظهور رسیدن چنین گرایشی در تفسیر با تاکید بر دو آیه از آیات قرآن میپردازد. روشن است که مفسر برای ورود به چنین عرصهای، شاخصههایی را مد نظر قرار داده است. در این پژوهش به مهمترین و بارزترین عناوین این شاخصهها اشاره و سپس با محور قرار دادن مفهوم آیات 83 و 149 سوره انعام به شرح و ذکر نمونه هر کدام پرداخته خواهد شد. وجه نوآوری این تحقیق کشف شاخصههای عقلگرایی در تفسیر تبیان است. از دستاوردهای مهم این پژوهش که از زمره شاخصههای عقلگرایی در دیدگاه شیخ طوسی بهشمار میآید، میتوان به مواردی مانند احتجاج و استدلال به همراه نفی تقلید در دینشناسی، تاویلگرایی بهمثابه شاخصه بارز عقلگرایی در تفسیر، نقد عقلانی روایات، اجتهاد و استنباطهای کلامی، ارائه وجوه معنایی گوناگون برای آیات و تحلیل در مباحث ادبی آیات اشاره نمود.