معناشناسی توصیفی «فساد» در تفسیر آیات قرآن کریم

واژه »فساد « و مشتقات آن 50 مرتبه در آیات قرآن کریم بهکار رفته است. تاکنون با نگاه معناشناسانه بهعنوان شیوهای منسجم و استاندارد در تحلیل مفاهیم قرآنی، مورد پژوهش قرار نگرفته است. این پژوهش با روش معناشناسی توصیفی، به تحلیل تفسیری حوزه معنایی »فساد « در قرآن میپردازد. بهاینترتیب، »الارض « پربسامدترین واژه همنشین »فساد « است. تاکید مکرر بر پرهیز از فساد در زمین، نشانه اهتمام قرآن نسبت به بعد اجتماعی زندگی بشر است. نکته قابلتوجه، همنشینی »فساد « با »صلاح « از نظر کمی و کیفی است. از دیدگاه قرآن، اساس زندگی بر نظم و صلاح بنا شده، ازاینرو خدای متعال با وجود حمایت مستمر از صالحان، همواره نسبت به مفسدان اظهار نفرت و غضب نموده و دیگران را به عبرت گرفتن از عاقبت آنان فراخوانده است. در محور جانشینی نیز، »ظلم « با »فساد « رابطه عام و خاص دارد، چنانکه هر فسادی، با رویکردی ظالمانه؛ یعنی ازاله حق و خروج از حد اعتدال، همراه است. ازجهتی دیگر، واژه »کفر « معادل با »فساد « است؛ زیرا عدم اعتقاد به وجود ناظمی مصلح برای عالم، همان فساد اعتقادی و ریشه اصلی تمام مفاسد میباشد. بنابراین ملاحظه میشود که ماهیت هر فسادی، متشکل از »سیئه « و شرارت است.