الگوهای خدا‌باوری در دوران معاصر و ظرفیت‌های فلسفه اسلامی

در دوران معاصر، می‌توان سه کلان‌الگوی خداباوری را دنبال کرد. این سه کلان‌الگو عبارت‌اند از ایمان‌گرایی، قرینه‌گرایی، عمل‌گرایی. هر‌یک از این سه کلان‌الگو متضمن الگوهایی است. ایمان‌گروی سه نظریه عمده را شامل می‌شود که بر‌اساس آن‌ها، ایمان در تعارض با استدلال عقلانی، بی‌ارتباط با استدلال عقلانی یا بی‌نیاز از استدلال عقلانی است. قرینه‌گرایی دو نظریه عمده قرینه‌گرایی برهانی و قرینه‌گرایی استقرایی (احتمالاتی) را در‌بر ‌می‌گیرد. عمل‌گرایی نیز مشتمل بر دو نظریه عمل‌گرایی آخرت‌محور و عمل‌گرایی دنیا‌محور است. مراجعه به آرای فیلسوفان مسلمان و باز‌سازی آن‌ها به زبان جدید هم‌سخنی با نظریات معاصر را برای ما ممکن می‌کند؛ مثلاً با تامل در اندیشه‌های ابن سینا می‌توان به باز‌سازی دیدگاه او در قالب قرینه‌گرایی برهانی و با تامل در اندیشه‌های ملا‌صدرا می‌توان به بازسازی دیدگاه او در قالب ایمان‌گرایی از نوع سوم اقدام کرد. همچنین توجه به آرای غزالی امکان بازسازی آن‌ها را در قالب عمل‌گرایی به ما می‌دهد. فهم دقیق الگوهای خداباوری در دوران معاصر و تلاش برای بازسازی نظریات فیلسوفان مسلمان این امکان را به ما می‌دهد که در مواجهه با الحاد و الگوهای مختلف آن نیز به‌خوبی عمل کنیم.