بررسی تطبیقی برهان صدیقین ابن سینا و برهان امکان و وجوب توماس آکویناس در اثبات صانع

«برهان صدیقین» برای اثبات بی واسطه خالق از ابن سینا آغاز شد، او تلاش کرد تا مصداقی کم نقص و بی واسطه از این برهان برای اثبات خداوند عرضه نماید. برهان امکان و وجوب نیز که در خلال ترجمه های متون فلسفی، به حوزه فلسفه غرب راه یافت، توماس آکویناس کوشش های فراوانی برای تنزیه و تکمیل آن جهت اثبات مبدا عالم انجام داد. این خامه درصدد است تا نخست به تبیین روشنی از برهان صدیقین شیخ الرئیس در عالم اسلامی و برهان امکان و وجوب آکویناس در عالم غرب با هدف اثبات خالق پرداخته و سپس مبرهن سازد که اولاً؛ مفاد این دو برهان یکی نیستند و با وجود برخی مبانی مشترک میان آنها، ساختاری متفاوت دارند. به نظرمی رسد برهان امکان آکویناس، شبیه برهان امکان و وجوب در فلسفه و کلام اسلامی است. ثانیاً؛ برهان توماس صرف نظر از جنبه اقناعی بودن آن برای عامه، مبتنی بر پیش فرض های بحث برانگیز فلسفی و دارای مقدمات طولانی است، ولی برهان سینوی، دارای مبانی و ساختار محکم عقلی بوده و واسطه های  کمتری برای نیل به هدف فوق داشته است.

A Comparative Consideration of Avicenna’s Argument of the Sincere and Thomas Aquinas’s Argument from Possibility and Necessity for the Creator’s Existence

The “argument of the sincere” (burhān alṣiddīqīn) was first introduced by Avicenna as andirect proof for a creator. He tried to provide a nearly ideal and direct version of the proof for God’s existence. The argument from possibility and necessity found its way to the Western philosophy through translations, and then Thomas Aquinas made tremendous efforts to refine and supplement it as a proof for the source of the world. This paper seeks to provide a more clear account of Avicenna’s argument of the sincere in the Islamic world and Aquinas’s argument from possibility and necessity in the Western world as proofs for the creator. It will then be argued that, first of all, these are two different arguments, and despite their shared foundations, they have different structures. It seems that Aquinas’s argument is like the argument from possibility and necessity in Islamic philosophy and theology. Secondly, regardless of how persuasive it might be to the public, Thomas’s argument rests upon controversial philosophical assumptions and involves lengthy premises, whereas Avicenna’s argument has solid rational foundations and structure, achieving its goal through fewer mediating premises.