تحلیل «وجود» کانتی از منظر حکمت متعالیه

هدف اصلی این پژوهش تحلیل «وجود» نزد کانت با کمک‌گرفتن از دیدگاه ولف، هیوم، و فلاسفۀ اسلامی دربارۀ وجود است. با توجه به این‌که کانت در نقد عقل محض در دو موضع به تحلیل «وجود» می‌پردازد، ابتدا در بخش تحلیل استعلایی در مبحث «مقولات محض فاهمه»، به‌منزلۀ یکی از مقولاتِ وجهه‌نظر «جهت»، و دیگربار در بخش دیالکتیک استعلایی در نقد برهان وجودی، این مقاله با هدف ارائۀ تبیینی جامع و منسجم از این دو موضع نشان می‌دهد که کانت در دیالکتیک استعلایی، برای اجتناب از ایدئالیسم جزمی و ایدئالیسم شکاکانه، داده‌شدگی وجود را متاثر از هیوم برای نقد برهان وجودی به‌کار می‌گیرد، اما در تحلیل استعلایی که بر فهم ما از وجود متمرکز است، متاثر از ولف که برای او وجود امری فرعی و مجهول است، وجود را از مراتب علم ما به گزاره‌ها می‌داند. هم‌چنین با برقراری نوعی هم‌ارزی ابتدایی میان «اصالت وجود در حکمت متعالیه» و «داده‌شدگی وجود نزد هیوم»، و «اصالت ماهیت و اعتباری‌بودن مفهوم وجود نزد سهروردی» و «متمم بودن آن نزد ولف» از ابزارهای مفهومی برای تحلیل وجود در حکمت متعالیه و حکمت اشراق، هم‌چون «معقولات ثانیۀ فلسفی»، «زیادت وجود بر ماهیت»، و «جهات ثلاث» برای تبیین وجود نزد کانت کمک گرفته می‌شود.

An Analysis of Kantian ‘existence’ From the perspective of transcendental philosophy

AbstractThe main objective of this study is to analyze the Kantian ‘existence’ from the perspective of Wolf’s, Hume’s, and Islamic philosophers’ views on existence. Since Kant addresses ‘existence’ in Critique of Pure Reason in two positions, first in the transcendental analysis section in the ‘pure categories of understanding’, as a component of ‘direction’ category among the famous four categories, and again in transcendental dialectic in criticizing ontological argument, this paper aiming to provide a comprehensive and coherent explanation of these two positions, shows that Kant’s transcendental dialectic, to avoid dogmatic idealism and skeptical idealism, appeals to the giveness of existence, influenced by  Hume, to criticize the ontological argument, but in the transcendental analysis which is focused on our understanding of existence, considers, influenced by Wolf, existence as the degrees of our knowledge of propositions. Also establishing a basic equivalence between ‘the principality of existence in the transcendent philosophy’ and ‘the giveness of existence in Hume’s view’ and ‘the principality of quiddity and the abstractness of existence in Suhrawardi’s view’ and ‘its being subsidiary in Wolf’s approach’, this paper uses some conceptual tools to analyze ‘existence’ in transcendent philosophy and Illumination Wisdom and to explain ‘existence’ in Kant’ view.