تکامل، خلقت و خداباوری و مواضع اندیشمندان مسلمان تحلیل و بررسی آرایِ جیمز کلارک

کلی‌ جیمز کلارک خاستگاه جهان و ریشه‌های انواع (مه‌بانگ و تکامل) را دو موضوعِ مهمّ، در تبیینِ رابطه‌یِ میانِ علم‌ودین می‌داند. او معتقدست هر چند موضوعِ اول می‌تواند تقویت‌کننده‌ی باور به وجود یک آفریننده باشد، اما موضوع دوم، اغلب به دلیلِ شیوه‌‌هایِ غلطِ نحوه‌یِ پرداختن به آن، قول به تعارضِ علم‌ودین را موجب گردیده ‌است. در این راستا بررسیِ جریان‌هایِ ایجاد شده در مواجهه با نظریه ‌تکامل و مواضعِ آن‌ها در بازتعریفِ رابطه‌یِ علم‌ودین از محورهایِ موردِ بررسیِ این مقاله می‌باشد. از جمله نحوه‌یِ مواجهه‌یِ اندیشمندانِ مسلمان و عوامل موثّر در نوعِ موضع‌گیریِ آن‌ها، که موردِ توجّه وبررسیِ نوینی قرار می‌گیرد. مواجهاتی که به نظر می‌رسد شکل‌گیریِ آن خصوصا در ایران،  بَراساسِ باور به تعارضِ علم ‌و دین و یا علم‌ستیزی نبوده؛ بلکه دلایلی قابل تامّل را داشته است. دلایلی که با ظهورِ تفاسیرِ کور و تصادفی از تکامل و تحمیل بر پیامدهایِ الهیاتیِ آن، وضوحی مضاعف یافت. تحلیلِ کلارک بر معنایِ تصادفی بودنِ فرایند تکاملی و تبیینِ وی بر خالقیّتِ خداوند، هنگامی که ‌ تکامل با رویکردی تصادفی در دست است، مواجهه‌ای نوین و پاسخی ‌است که زیست‌شناسانِ تکاملی را به چالش فرا می‌خواند.