تحلیل عرفانی ابعاد قیام عاشورا با تکیه بر آموزۀ جمعیت عرفانی

واقعۀ عاشورا، که ظهور علم و ارادۀ انسان کاملِ مطلق است، به تبعِ جمعیّت انسان کامل، جامع ابعادی بی‌شمار است. مصیبت و رنج، جهاد و حماسه، و عشق و عرفان را می‌توان از جملۀ این ابعاد دانست. هرچند از منظر وحدت، عشق و معرفتْ مقدم بر حماسه و مصیبت است و هریک از این دو شانی از انسان کاملی می‌باشند  که جمع جمیع مراتب خلقی و حقی کرده است، اما از منظر سلوکی و سیر از کثرت، که مشخصۀ اصحاب و یاوران اباعبدالله‌الحسین(ع) است، راه ورود به جهاد و حماسه مشارکت در مصیبت اباعبدالله(ع) است، چه اینکه این جهاد و حماسه خود گذرگاه وصول به مرتبۀ وحدتی است که مشخصۀ آن عشق و معرفت به انسان کامل است. این حماسه حماسه‌ای سلوکی است متفاوت از حماسۀ امام(ع) که ظهور اجتماعی اطلاق و جمیعت اوست. همچنین، عاشورا هم تجلی‌گاه عشق امامی عارف است به خدای خود و هم محل ظهور عشق یارانی سالک است به امام خود.