تطبیق ارکان حرکت بر پدیدۀ مرگ از منظر قرآن کریم و صحیفۀ سجادیه

انسان به لحاظ اینکه توان مشاهدۀ بعد غیرمادی خود و این جهان را ندارد، مرگ را نیز که واسطۀ جهان مادی و مجرد است نمی‌تواند درست درک کند.  ازاین‌رو، نیاز به کسی دارد که بر هر دو جهان اشراف داشته باشد. خداوند متعال در قرآن کریم از این واقعه و چگونگی آن خبر می‌دهد. به اعتقاد شیعه، افزون بر این، پیامبر گرامی اسلام(ص) و امامان معصوم(ع)دارای این ویژگی می‌باشند. امام سجاد(ع)، در ضمن دعاهای خود، واژگانی دربارۀ مرگ به کار می‎برد که فهم رابطۀ روشمند آنها با یکدیگر ساختار درونی معنای مرگ (حرکت بودن) را آشکار می‎کند.  آن واژگان عبارت‌اند از: «خُرُوجِ الْاَنْفُسِ مِنْ اَبْدَانِهَا» [دلالت داردکه مرگ نوعی حرکت است]، «اجل» [که مبدا این حرکت را نشان می‎دهد]، «المصیر الیکـ» و «لقاء» و «اللّحاق بک» [که بر منتهای آن  دلالت می‎کنند]. عبارت «خروج نفس از بدن»  و واژۀ «تَوَفَّی» نیز دلالت می‎کند که متحرک حرکت مرگ نفس انسانی است. قید انسان به این منظور است که این مرگ مختص انسان است و حیوان غیرانسانی و گیاه و غیرجاندار را شامل نمی‎شود. محرک اصلی این حرکت ذات باری‌تعالی است که فرشتۀ مرگ به امر و قدرت الهی به انجام آن مبادرت می‌ورزد. در این مختصر، برآنیم فقط با تحلیل واژگان مترادف «موت»، حرکت بودن مرگ را اثبات نموده، تمامی ارکان حرکت را برآن تطبیق دهیم