نقدی بر انگارۀ دلالت ادلۀ اثبات حرکت جوهری بر حرکت دائمی در تمام جواهر جسمانی

ملاصدرا با اثبات حرکت جوهری در صدد اثبات سیلان و حرکت در ذات و جوهر تمام جواهر جسمانی برآمده است. وی بسیاری از مطالب فلسفی خود را بر مبنای این حرکت دائمی و پیوسته در جواهر جهان بنا می‌کند. اما به نظر می‌رسد که ادله حرکت جوهری بر دو قسم‌اند: دسته اول ادله‌ای هستند که وجود حرکت در تمام جواهر جسمانی را اثبات می‌کنند. در این مقال، به این ادله اشاره می‌شود و این ادله مورد نقد قرار می‌گیرند. دستۀ دوم ادله‌ای هستند که تنها اثبات می‌کنند که جوهر اشیاء ضمن حرکات عرضی با تبدلات نوعی تغییر می‌کنند. در این مقاله، برخی از این ادله نقد شده و برخی دیگر پذیرفته شده است و نتیجه‌گیری شده که حرکت جوهری تنها زمانی رخ می‌دهد که به دلیل عاملی خارجی تبدلی در نوع اشیاء به وجود می‌آید. لذا حرکت جوهری در تمام جواهر جسمانی به صورت پیوسته و دائم وجود ندارد. و نیز ضمن مباحث این مقاله واضح شده است که این نوع تبدلات نوعی اثبات‌کنندۀ حرکت جدیدی به نام حرکت جوهری نیست، بلکه تنها اثبات‌کنندۀ تفسیری جدید از حرکات است. پس، مطابق حرکت جوهری، تبدلات نوعی که با کون و فساد توجیه می‌شد باید با حرکت جوهری توجیه گردد.

A Critique on implications of Arguments for Substantial Motion as Applying to All Corporeal Substances

Having established the theory of substantial motion Mulla Sadra attempts to argue for movements in all corporeal substances. Many of his philosophical views are based on this principle of continuous flux in world substances. Arguments for substantial movement, however, are of two divisions. The first are proofs that demonstrate the motion in all corporeal substances, which is to be briefly dealt with and criticized. The second group shows only that in addition to accidental change the substance of things is subject to some specific changes.  Some of these arguments are endorsed but others fail to demonstrate the point in question. For substantial movement occurs only when external agent is involved and there is no reason for steadily essential change in the very substance of entities. This sort of change is not to be interpreted as establishing the socalled subsatantial movement. This is but a new understanding of what had already been justified as the theory of generation and corruption.