منشا کثرت اسما الهی در تفسیر عارفان مسلمان

همه اسما نیکو از آنِ خدای تعالی است. اسما الهی وسایط فیض حق و منشا همه کثراتی اند که در زوایای هستی راه یافته است. چگونگی ظهور کثرات اسمایی از هستیِ صرف و محض وجود و تبیین عینیّت صفات با ذات حق از ژرف ترین مسایل عرفانی است. در این نوشتار، پس از اشاره به گونه شناسی اسما و صفات و تاخّر اسما الهی از مقام ذات، تفسیری از عینیّت صفات با ذات ارایه شده و راه‌هایی که عارفان در تحلیل کثرت اسمایی پیموده اند، بیان شده است. تحلیل عقلی از کثرت اسما ، بازگشت کثرت اسما به علم ذاتی حق، بازگرداندن کثرت اسمایی به متعلقات و آثار اسما ، و تحلیل کثرت اسمایی به کثرت شهودی و سلوکی چهار راهی هستند که عارفان برای تحلیل منشا کثرت اسما پیموده اند. در نگاه نویسنده، هر یک از این راه‌ها در جای خود پاسخی درست به آن پرسش است.