نقد معرفت‌شناختی تقریر استقرایی برهان اختفای الهی شلنبرگ از منظر تجربه عرفانی

شلنبرگ در خوانش استقرایی خود از برهان اختفای الهی معتقد است فقدان شواهد کافی برای اثبات حضور خدا در عالَم دلیلی بر پدیدآمدن نوعی ناباوری به وجود خدا می‌باشد که آن را «ناباوری معقول» می‌نامد. وی در عین حال معتقد است برخورداری انسان‌ها از تجارب دینی به‌خوبی می‌تواند این نوع ناباوری را از بین ببرد؛ لکن انسان‌ها یا واجد چنین تجاربی نیستند یا تجاربی که برای بعضی رخ داده است، فاقد وجاهت معرفت‌شناختی لازم برای اثبات حضور خدا می‌باشد. این نوشتار در صدد است با روش تحلیلی – اسنادی و رویکردی معرفت‌شناختی به بررسی تجربه عرفانی به عنوان یکی از مهم‌ترین اقسام تجربۀ دینی پرداخته، برهان اختفای الهی را از این منظر نقد کند. از این رو مسئلۀ اصلی این نوشتار آن است که چگونه می‌توان قرائت استقراییِ برهان اختفای الهی شلنبرگ را از منظر تجربه عرفانی نقد کرد؟ با قبول امکان معرفت توسط تجارب عرفانی و ارزشمندبودن آنان، همچون بحث تواتری‌بودنِ این دست تجارب و حضوری‌بودن علم حاصل از آنها، فقدان شواهد کافی برای اثبات وجود خدا در عالَم، مرتفع گشته و درنتیجه مدعای قرائت استقرایی برهان اختفای الهی شلنبرگ مردود می‌گردد.

an epistemological criticism of the inductive presentation of schellenberg’s divine concealment proof from the perspective of mystical experience

in his inductive reading of the divine concealment proof, schellenberg believes that the lack of sufficient evidence to prove the presence of god in the universe is a proof of the emergence of a kind of disbelief in the existence of god, which he calls reasonable disbelief . at the same time, he believes that people having religious experiences can eliminate this type of disbelief. however, humans either do not have such experiences, or the experiences that happened to some lack the necessary epistemological validity to prove the presence of god. this article aims to examine the mystical experience as one of the most important types of religious experience with the analytical-documentary method and an epistemological approach, and criticize the divine concealment proof from this point of view. therefore, the main issue of this article is how to criticize the inductive reading of schellenberg’s divine concealment proof from the perspective of mystical experience? by accepting the possibility of knowledge through mystical experiences and their value, such as the discussion of the frequency of such experiences and the presence of knowledge resulting from them, the lack of sufficient evidence to prove the existence of god in the universe is resolved, and as a result, the claim of inductive reading of schellenberg’s proof is rejected.