تحلیل و مقایسه منشا اعمال فراروان‌شناسی در فلسفه ملاصدرا و فیزیک جدید

در این نوشتار، بعد از تعریف اعمال  فراروان‌شناسی، به عنوان نوعی اعمال خارق‌العاده، با استفاده از جایگاه تصورات نفس در فلسفه ملاصدرا و نیز یافته های فیزیک جدید و با روش تحلیلی-تطبیقی به بررسی منشا این اعمال پرداخته می‌شود. ملاصدرا علاوه بر اینکه نفس انسان را علت فاعلی قریب همه اعمال عادی و خارق‌العاده می‌داند، برای تبیین امور خارق‌العاده از تصورات نفس و نیز قوه مخیله استفاده می‌کند. در فیزیک کوانتوم (تعبیر کپنهاگی و تعبیر دیوید بوهم)، مفهوم جایگاه ناظر می‌تواند برای تبیین امور فراروان‌شناسی به کار رود. با مطرح‌شدن غیرموضعیت در فیزیک جدید، امکان تاثیرات با سرعت بیشتر از نور -که با تسامح آن را آنی می‌نامیم- محقق می-شود. در تعبیر بوهم نظریه میدان پنهان کوانتومی بر اساس موجبیت و غیرموضعیت طرح‌ریزی‌شده و از مفهوم کلّیّت واحد عالم استفاده می‌شود. به این وسیله اعمال فراروان‌شناسی مانند دورجنبانی و روشن‌بینی -انتقال آنی اطلاعات- قابل تبیین‌اند. اخبار از گذشته و آینده در فیزیک جدید در عمل پذیرفته نمی‌شود؛ اما در فلسفه ملاصدرا این کار با استفاده از قوه مخیله امکان‌پذیر است. در تبیین دورجنبانی با استفاده از تعبیر کوانتومی بوهم، به نظر می‌رسد امکان اثرگذاری ذهن بر ماده بدون نقض قوانین فیزیکی وجود دارد.

an analysis and comparison of the origin of parapsychological actions in mulla sadra’s philosophy and modern physics

in this article, after defining parapsychological actions as a kind of extraordinary actions, the origin of these actions is investigated using the place of self-images in mulla sadra’s philosophy as well as the findings of new physics with an analytical-adaptive method. in addition to considering the human soul as the active cause of almost all normal and extraordinary actions, mulla sadra uses the imagination of the soul to explain extraordinary things. in quantum physics (copenhagen interpretation and david boehm’s interpretation), the concept of the position of the observer can be used to explain parapsychology. with the introduction of non-locality in new physics, the possibility of effects with a speed faster than light - which we call instantaneous with tolerance - is realized. in bohm’s interpretation, the hidden quantum field theory is designed based on determinism and non-locality, and the concept of the unity of the universe is used. in this way, parapsychological actions such as telekinesis and clairvoyance - instantaneous transmission of information - can be explained. news from the past and future are not practically accepted in new physics. but in mulla sadra’s philosophy, this is possible by using imagination. in explaining telekinesis using boehm’s quantum interpretation, it seems that it is possible for mind to influence matter without violating physical laws.