تحولات نظریه اعتباریات پس از علامه طباطبایی

نظریه اعتباریات علامه طباطبایی از ظرفیت‌های فراوانی در حل مسائل دانش فقه، اصول فقه، اخلاق، علوم اجتماعی، فلسفه و مابعدالطبیعه برخوردار است. ظرفیت‌های فراوان این نظریه، آن را در کانون توجه اندیشمندان پس از علامه طباطبایی قرار داده و بحث و گفت‌وگوهای وسیعی پیرامون آن شکل گرفته است. این بحث‌‌ها پیامدهایی برای این نظریه در پی داشته‌اند.از سویی با نقد، نقاط ضعف این نظریه را نمایان کرده و از آنها کاسته‌اند و در نتیجه به پویایی و تکامل آن تداوم بخشیده‌اند. اما از سوی دیگر، تصویری نامتوازن از این نظریه  ارائه کرده و بخش‌‌هایی از آن را مورد توجه قرار داده و از دیگر بخش‌‌ها و ظرفیت‌‌های فراوان آن غفلت کرده‌اند. در نهایت هم تفاسیری از نظریه اعتباریات ارائه کرده‌اند که فهم این نظریه را در دهه‌های کنونی به مخاطره انداخته و این سوال را به‌طور جدی طرح کرده است که نظریه اعتباریات علامه طباطبایی به‌راستی منطبق با کدام‌یک از این تفاسیر است؟نوشتار پیش‌رو به توصیف تحولات نظریه اعتباریات روی آورده، و این توصیف را در دو بخش نقدها و تفاسیر  دنبال کرده است.

evolution of the theory of subjective considerations (i’tibāriyāt) after ‘allāmah ṭabāṭabā’ī

‘allāmah ṭabāṭabā’ī’s theory of subjective considerations (i’tibāriyāt) possesses numerous capacities in solving issues in the fields of jurisprudence, the principles of jurisprudence, ethics, social sciences, philosophy, and metaphysics. these extensive capacities have placed this theory at the center of attention for scholars after ‘allāmah ṭabāṭabā’ī, leading to broad discussions and debates around it. these discussions have led to consequences for this theory. on one hand, critiques have brought to light the weaknesses of this theory, addressing and mitigating them, thus contributing to its dynamism and advancement. on the other hand, an unbalanced image of this theory has been presented, focusing on certain aspects while neglecting other parts and abundant capacities of it. ultimately, interpretations of the theory of subjective considerations have been offered that make the understanding of this theory in the current decades difficult and raise serious question of which interpretations truly align with ‘allāmah ṭabāṭabā’ī’s theory. this paper aims to describe the evolution of the theory of subjective considerations, exploring critiques and interpretations in two separate sections.