سویه‌های معرفت‌آفرینی فضایل در حکمت صدرایی

یکی از محورهای پژوهش در معرفت‌شناسی غربی و دینی در دهه‌های گذشته، ارزیابی نقش فضایل اعم از اخلاقی و فکری بر معرفت است و نظریه‌پردازان زیادی، از نوع و میزان اثرگذاری فضایل فکری و اخلاقی بر معرفت سخن گفته‌اند. از مبانی وجودشناسانه و رهیافت های نوین ملاصدرا و پیروان او به سه مقوله: علم (چیستی، منابع و موانع)، نفس و فضایل می توان پاسخ های جدیدی به این مساله اصطیاد کرد. صدراییان با تعیین معیار برای چیستی فضایل، از کم و کیف نقش کلیدی فضایل و رذایل اخلاقی و فکری در فرآیند معرفت سخن گفته اند. البته سیاق و گاه تصریح سخنان نشان می دهد ایشان اغلب معرفت حقیقی و والا یا همان معرفت به امور متعالی را در گرو آراستگی به فضایل اخلاقی می دانند؛ اما فضایل فکری را پیش نیاز غالب معرفت‌ها می‌شمارند. این پژوهش با مروری بر فضیلت گرایی معرفتی معاصر، در پی کشف سویه‌های چنین نگرشی در معرفت‌شناسی صدرایی است. گذار از تعریف رایج ارسطویی از فضیلت، اشاره به مصادیق جدیدی از فضایل فکری و همچنین ترسیم دقیق فرآیند اثرگذاری فضایل بر معرفت، از ویژگی های این سنت فلسفی است.

The Aspects of Virtues` KnowledgeCreating in Sadra's Wisdom

One of the axes of research in Western and religious epistemology in recent decades has been to assess the role of virtues both moral and intellectual on knowledge, and many theorists have talked about the type and extent of the influence of intellectual and moral virtues on knowledge. From the ontological foundations and new approaches of Mulla Sadra and his followers to three categories: knowledge (the what, the resources and the obstacles), soul and virtues, new answers can be given to this issue. By determining the criteria for what virtues are, those followers of Sadra have spoken of the key role of moral and intellectual virtues and vices in the process of knowledge. Of course, the context and sometimes the specificity of the words show that they often consider true and sublime knowledge or the knowledge of the sublime to be dependent on adornment with moral virtues; but intellectual virtues are considered the prerequisites of most knowledge. This review, by reviewing the epistemological virtues of contemporary epistemology, seeks to discover the aspects of such an attitude in Sadra's epistemology. Transition from the common Aristotelian definition of virtue, reference to new instances of intellectual virtues, as well as exact picture of the process by which virtues affect knowledge, are features of this philosophical tradition.