بنیان‌های کلامی دلیل عقلی حسبه بر ولایت فقیه در منظومه فکری امام خمینی و مقام معظم رهبری

پیشینه بحث از ادله ولایت فقیه به عصر غیبت صغری و عصر شیخ مفید بازمی‌گردد. براساس ولایت فقیه، تصدى امور مسلمانان در عصر غیبت برعهده فقیه عادل است و از دیدگاه امام و رهبری، دلیل حسبه، یکی از راه‌های اثبات ولایت فقیه شمرده می‌شود. این مقاله با بررسی مقایسه‌ای میان نظریه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی، می‌خواهد نزدیکی دیدگاه‌های آن دو را در اثبات ولایت فقیه براساس حسبه به اثبات برساند. روش ما در نگارش این مقاله، عقلی تحلیلی است و با توجه به اینکه دلیل حسبه، از نوع برهان انّی است، به تحلیل این دلیل با تاکید بر آرای امام و رهبری می‌پردازیم. یافته مقاله حاضر آن است که نظریه حسبه، یکی از دلیل‌های روشن برپایی حکومت اسلامی است و اصیل‌ترین مصداق امور حسبیه، استقرار نظام عادلانه سیاسی مبتنی بر قوانین الهی به رهبری فقیه عادل جامع شرایط است. ازاین‌رو، پیش‌فرض نظریه حسبه مانند بسیاری از احکام سیاسی و اجتماعی اسلام، وجود و عینیت حکومت و نظام سیاسی است.

Theological Foundations of the Rational Proofs of Hisbeh for Faqih Guardianship in Imam Khomeini and the Supreme Leader`s System of Thought

The background of the proofs of faqih guardianship turns lies in the period of minor absence and the age of Sheikh Mofid. On the principle of faqih guardianship, during the Imam`s absence the administration of Muslim affairs is just faqih`s duty and, as viewed by the late Imam Khomeini and the supreme leadr, hesbeh is a proof for the principle. Comparing the two leaders views on in the field, the article has intended to prove the proofs` closeness for supporting the principle. The method of study is ratioanalytical and, regarding the inni quality of the proof of hisbah, the leaders` views have been studied. As concluded in the article, the theory of hesbeh is among the clear proofs for establishing Islamic government and the most essential case of hisbah consist of establishing a just political system on the basis of Divine laws with the leadership of a just faqih with all religiously determined conditions. Such being the case, the establishment of Islamic system of political government would be the necessary ground for the theory of hisbah like all other Islamic social and political rules.