پیشینۀ اشراقی علم الهی از دیدگاه حکمت متعالیه

اساس علم الهی در حکمت اشراق نور، ظهور، حضور و شهود است و تبیین صدرایی علم ذاتی الهی نیز جز این نیست. واجب‌تعالی از آن رو به خود، علم ذاتی دارد که برای خود، ظاهر و عیان است. مبنای علم به غیر نیز همین نور و ظهور است. نورالانوار در مقام وجوب و غنای خود، بر تمام عالم هستی، سلطه و احاطه دارد؛ چنان‌که هیچ موجودی، اعم از زمینی و آسمانی، و مجرد و مادی از این حیطۀ نوری، وجودی و علمی خارج نیست؛ حتی مادیات و جسمانیات نیز به عین وجود خارجی خود، معلوم خداوند هستند. منظومۀ فکری توحیدی و قرآنی ملاصدرا نیز هیچ ذره‌ای از ذرات عالم را خارج از این احاطۀ علمی نمی‌داند و تصریحات خلاف این احاطه و علم حضوری نیز صرفاً راه به توجیه دارند، نه پذیرش.

The Illuminative Background of the Divine Science in Transcendent Philosophy

The basis of Divine science in the illumination philosophy is light, appearance, presence, and intuition, and Sadrian explanation of the Divine essence is none other. The Exalted Necessary Being knows His Essence essentially for the sake of the fact that He is appear and present for Himself. The base for the Divine Science to others is the same light and appearance. Nur alAnwar, the light of the lights, dominates the entire universe in its essentiality and richness, so that no creature, whether earthly or celestial, corporeal or incorporeal, is out of this light, existential and scientific realm, even material beings are known for Him by their real and objective existence. Mulla Sadra's monotheistic and Qur'anic system of thought do not consider any particle of the universe as being excluded from this scientific dominance, and Sadra`s clear sayings facing the fact may be taken only as the ways of justification not of acceptance.