بررسی دیدگاه علامه طباطبائی و استاد مصباح یزدی درباره عوارض ذاتی

منطق‌دانان و حکیمان اسلامی معتقدند هر علمی دارای موضوعی است که در آن علم از عوارض ذاتی آن موضوع بحث می‌شود، اما در تبیین چیستی عوارض ذاتی با یکدیگر اختلاف دارند. علامه طباطبائی بحث از عوارض ذاتی را در علوم برهانی حقیقی دانسته، پیوندی وثیق میان ذاتی بودن مقدمات برهان و بحث از عوارض ذاتی در علوم برهانی برقرار کرده است؛ لیکن استاد مصباح یزدی ذاتی بودن مقدمات برهان را به معنای بیّن بودن محمولات آنها برای موضوعاتشان دانسته، همچنین معتقد است بحث از عوارض ذاتی مبتنی بر اعتباری است که برای تمایز و طبقه‌بندی علوم صورت گرفته است. این نوشتار با روشی عقلی تحلیلی  به بررسی و نقد دیدگاه علامه طباطبائی و استاد مصباح درباره عوارض ذاتی پرداخته است. نگارنده هرچند دیدگاه استاد مصباح را درباره اعتباری بودن عوارض ذاتی پذیرفته، معتقد است ذاتی بودن مقدمات برهان متاثر از بحث عوارض ذاتی در علوم برهانی است؛ یعنی شرط ذاتی بودن مقدمات برهان و عوارض ذاتی در علوم برهانی در یک راستا معنا می شوند.

Allameh Tabatabaei and the Professor Mesbah Yazdi on `Awarizi Dhati, A Critical Study

Islamic logicians and philosophers have viewed every science as being of a subject that deals in whose inherent accidents. They are not, however, of the same opinion on the what of inherent accidents. Allameh Tabatabai has considered the discussion of inherent accidents as being in the true demonstrative sciences; he has linked deeply inherent state of the promises of a demonstration to the discussion of the inherent accidents in demonstrative sciences. Professor Mesbah Yazdi, however, has viewed the inherent state of the promises of demonstration as clarity of the predicates with regard to their subjects. And also, Mesbah believes that the debate of inherent accidents is intended for the classification and differentiation of the sciences. This paper analyzes and criticizes Allameh Tabatabai's and Professor Mesbah's views on inherent accidents in an analytical way. Although the author accepts Professor Mesbah's view on the inherent accidents, he believes that the intrinsic nature of the premises of demonstration is influenced by the discussion of inherent accidents in the sciences, that is, the condition of the intrinsic nature of the premises of demonstration and of the inherent accidents in the sciences may be taken as being in the same direction