بررسی انتقادی دیدگاه برخی اصولیان معاصر در باب حقیقت اختیار در پرتوی حکمت متعالیه

یکی از مبانی انسان‏شناختی حکمت متعالیه، اختیار است که در بستر دیگر مبانی فلسفی آن تبیین می‏شود. صدرا دو تعریف از حقیقت اختیار ارائه کرده که متخَّذ از تحلیل واقعیت است. برخی از متفکران علم اصول با بیان اشکالات متعدد گفته‌اند این تعاریف، نه برآمده از واقعیت، بلکه برساخته از ذهن فلاسفه برای فرار از شبهه جبری است که لازمه قولشان است؛ زیرا امکان فعل و ترک برای مختار بودن فاعل، موضوعیت دارد که به دلیل قول حکمت متعالیه به جریان عام ضرورت علّی، قابل تصور نیست. بررسی جامع نشان می‏دهد دیدگاه اصولیان با اشکالات مبنایی و بنایی متعددی مواجه است و تحلیل‌های حکمت متعالیه دراین‏باره، دقیق‌تر و مبتنی بر واقعیت است؛ چه اینکه ضرورت علّی، نه‌تنها نافی اختیار نیست، بلکه موکِّد آن است

A Critical Study of Some Contemporary Usulis` Views on Human Will in the Light of Transcendent Wisdom

Human free will is one of the anthropological foundations in Transcendental philosophy explained on the basis of other philosophical foundations. Sadra has presented two definitions of truth that is based on the analysis of reality. Some scholars of the field of usul, proposing different objections, have said that these definitions may not be taken as being based on the truth; but they are based on the philosophers` mind to escape from a necessary objection as a requisite of their saying. Since the possibility of doing and leaving is needed for the agent`s being of free will. While regarding the principle of causal necessity as viewed in the transcendent philosophy, this fact may not be agreed with. As explained, however, in the paper, the view of usuli scholars is exposed to numerous objections and that of transcendental philosophy is according to reality and more exact. Moreover, the causal necessity may be taken as a support for human free will