تقریب نظر ابن‌سینا و ملاصدرا درباره وجود رابط و رابطی

مبحث علت و معلول یکی از مباحث مهم و دیرینه فلسفه است که در طول تاریخ، تطور معنایی قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده، سرانجام در حکمت صدرایی به بحث رابط و مستقل انجامیده است. نزد ملاصدرا وجود رابط با وجود رابطی تفاوت دارد، ولی اینکه آیا قبل از ملاصدرا کسی توانسته است با گذر از وجود رابطی به وجود رابط نزدیک شود یا تنها او توانسته در وجودشناسی تحول پدید آورد، مسئلهای است که در این مقاله با مراجعه به آثار ابن‌سینا مورد بررسی قرار می‏گیرد.نظر به اینکه باور به وجود رابطی معلول با فطرت توحیدی سازگار نیست، نمیتوان قبول کرد ژرفاندیشی مانند ابن‌سینا که با برداشتن گامهای اولیه لازم، در تعالی فلسفه ملاصدرا نقش موثر داشته است، در وجود رابطی متوقف شده باشد. توجه ابن‌سینا به ذاتی بودن وابستگی و نیازمندی برای موجود نیازمند، شاهد بر آن است که ایشان به رابط دانستن معلول نزدیک شده بود. این تحقیق با روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته است و نتیجهای که از آن به دست میآید، آن است که ابن‌سینا زمینه ورود به وجود رابط را فراهم کرده است.

Avicenna`s Approximation to Mulla Sadra in Rabit, intermediary, and Rabiti, Copula, Existence

The topic of cause and effect is one of the important and longstanding issues of philosophy that has been subject to considerable semantic change over the course of history and eventually led to an independent and interactive discussion in Sadra's philosophy. As viewed by Mulla Sadra, wujudi rabit differs from wujudi rabiti; but the problem that whether philosophers before Mulla Sadra have found it out or not, is an issue which is examined in the paper based on Avicenna`s works. With regard to the fact that belief in the effect`s wujudi rabiti is not compatible with monotheistic nature, it may not be acceptable that a deep philosopher like Ibn Sina, having been of essential effect in appearance of Mulla Sadra's philosophy, has stopped in the level of wujudi rabiti. Ibn Sina's attention to the inherent need of contingent being shows that he has approached idea of effect`s wujudi rabit. This research with a descriptive and analytical method has proved the claim clear