ذومراتب بودن مرگ و تاثیر آن در تکامل نفس در حکمت متعالیه

در این نوشتار با توجه به دیدگاه ملاصدرا و مبانی حکمت متعالیه، مرگ و مسائل آن بررسی، و به سوالاتی در این باره پاسخ داده می‌شود؛ مانند اینکه حقیقت مرگ چیست؟ تدریجی است یا دفعی؟ علت آن چیست؟ آیا انسان فقط یک‌ بار می‌میرد؟ نقش مرگ در مسیر استکمالی نفس چیست؟ آیا توجه به انواع مرگ در نقش استکمالی آن لازم است؟ ارتباط مرگ با کمال انسان چیست و آیا مرگ برای همه کمال است؟ با توجه به معنا و نقش تشکیک در حکمت متعالیه، این اصل چگونه با مرگ ارتباط پیدا می‌کند؟ در نتیجه مقاله هم درمی‌یابیم که نه‏تنها مرگ سبب رسیدن به کمال است، بلکه خود نیز نوعی کمال در مسیر تکاملی انسان به‌ شمار می‌آید. مرگ، فعلیت یافتن بعضی از استعدادها را سرعت می‌دهد و کمال بودنِ آن ذومراتب است. همچنین برخی از انواع مرگ مثل شهادت، که خودِ آن هم ذو‌مراتب است و به استعدادهای انسان و فعلیت یافتن آنها جهت می‏دهد، جهتِ مسیر استکمالی انسان را عوض می‌کند