تربیت در ادبیات تعلیمی با تاکید بر قابوسنامه و با نگاه به افق آینده فرهنگ ایرانی- اسلامی

تحقیق حاضر از زمره تحقیقات کیفی است که روش گردآوری یافته‌ها در آن، از نوع اسنادی و مراجعه به منابع، و شیوه تجزیه و تحلیل یافته‌ها نیز از نوع محتوای کیفی است. این پژوهش، شامل بررسی محتوای یازده متن کوتاه و بلندِ بازمانده از ادبیات تعلیمی ایران باستان و چند نمونه ادبیات تعلیمی بعد از اسلام، به ویژه متن قابوسنامه است که اثر آخِر با دقت و تعمیق بیشتر مورد واکاوی قرار گرفته است. باب‌های چهل و چهار گانه این کتاب در هشت بعد: دینداری و اخلاق معنوی، دانش‌اندوزی، هنرپروری، بهره‌بری از دنیا، پاکیزگی و استراحت، دشمنی کردن، سلوک درباری و ادب اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. آن‌گاه برای هر یک از این ابعاد، مولفه‌ها و مصادیقی از متن کتاب استخراج و در جداول نه‌گانه سازماندهی و ارائه شد. در نتیجه، 8 بعد، 43 مولفه، 328 شاخه و 333 مصداق به دست آمد. تحلیل یافته‌ها براساس ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های به دست‌آمده، به ترسیم مدل مفهومی پژوهش منجر شد. با نگاهی به یافته‌های پژوهش که منطبق با فطرت و طبیعت انسانی، فرا زمانی و فرا مکانی است، چنانچه به افق آینده فرهنگ ایرانی اسلامی در بیانیه گام دوم نگاهی پدیدارشناسانه داشته باشیم، درمی‌یابیم که بخش اعظمی از ادبیات تعلیمیِ قابوسنامه برای نسل حاضر و نسل‌های آینده قابل بهره‌برداری است و سرپلی مناسب برای انتقال فرهنگ ملی و دینیِ گذشته به تمدن نوین اسلامیِ مورد انتظار به شمار می‌آید.

Training in Didactic Literature with Emphasis on Qaboos Nameh and Looking at the Future on the Horizon of Iranian-Islamic Culture

The present study is one of the qualitative researches which the method of collecting its findings is the documentary type and referring to the sources, and the method of analyzing the findings is also of the qualitative content type. This research includes the study of the content of eleven short and long surviving texts from the Didactic Literature of ancient Iran and some examples of Didactic Literature after Islam, especially the text of Qaboos Nameh, the last work of which has been studied with more accuracy and depth. The fortyfour chapters of this book were examined in eight dimensions: religiosity and spiritual ethics, education, art education, exploitation of the world, cleanliness and rest, enmity, conduct of court and social decorum. Then, for each of these dimensions, components and examples were extracted from the text of the book and organized and presented in nine tables. As a result, 8 dimensions, 43 components, 328 branches and 333 instances were obtained. Analysis of the findings based on the obtained dimensions, components and indicators led to the conceptual model of the research. Looking at the research findings that are consistent with human nature, It is transtemporal and transspatial. If we take a phenomenological look at the future on the horizon of IranianIslamic culture in the second step statement, we will find that a large part of Qaboos Nameh Didactic Literature can be used for present and future generations. The past is the expected new Islamic civilization.