ارزیابی تاثیرات کیفیت زندگی بر شهروندان در شهرهای متوسط مورد شناسی: شهرهای بروجرد و کوهدشت

کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین زمینه‌های مورد مطالعه در حوزه برنامهریزی شهری در کشورهای مختلف است که تحت تاثیر مولفه‌هایی چون زمان و مکان، ارزش‌های فردی و اجتماعی، مفهومی پیچیده و چندبُعدی داشته و اغلب با استفاده از شاخص‌های عینی یا ذهنی و به ندرت با استفاده از هر دو شاخص، اندازه‌گیری می‌شود. شهرها در مقیاس‌های متفاوت، از این شاخص، بهره‌ای کاملاً متفاوت برده‌اند؛ به‌ویژه شهرهایی که در پی موج انبوه مهاجرت به‌رغم جمعیت‌پذیری بالا و پیوستن به رده‌های بالاتر نظام شهری، فاصله بسیاری از شهرهای هم رده خود در شاخص‌های کیفیت زندگی دارند. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی کیفیت زندگی در شهرهای متوسط بروجرد و کوهدشت است که با وجود یکسانی رتبه، تفاوت‌های بارزی با یکدیگر دارند. این پژوهش با روش توصیفی از نوع علی- مقایسه‌ای، صورت گرفته است. داده‌های مورد نیاز پژوهش با روش اسنادی- کتابخانه‌ای و روش پیمایش میدانی، از نوع پرسشگری صورت گرفته است. در این راستا، 643 نفر از شهروندان بالای 15 سال دو شهر بروجرد و کوهدشت به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان رضایت شهروندان بروجرد از کیفیت زندگی، نسبت به شهروندان کوهدشت در شرایط بهتری قرار دارد که هم رضایت از شاخص‌های عینی و هم رضایت از شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی را شامل می‌شود. این میزان رضایت می‌تواند به دلایل عمده‌ای از جمله میزان جمعیت، سطح سواد، میزان درآمد خانوار، عملکرد مسیولین شهری و زیرساخت‌های آن شامل حمل و نقل، امکانات آموزشی، بهداشت و درمان و ... ‌باشد. از دیگر یافته‌های این پژوهش می توان به این نکته اشاره کرد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت زندگی در شهر بروجرد بالاتر از شهر کوهدشت است. بر خلاف شاخص‌های عینی، در بُعد شاخص ذهنی در شهر کوهدشت، بیشترین میزان رضایت مربوط به تامین نیازهای اساسی و روزمره (مواد غذایی و پوشاک و ...) و احساس راحتی از زندگی در این شهر است که به تفکر قناعت‌گونه مردم این شهر برمی‌گردد. به‌طور کلی فاصله زیاد شاخص کیفیت زندگی شهر کوهدشت تا شهر بالای رده متوسط استان، گویای این واقعیت است که شتابزدگی کوهدشت در جمعیت‌پذیری و پیوستن آن به جرگه شهرهای میانی استان، به منزله توسعه شاخص‌های زندگی در این شهر نبوده است. همان‌طور که از بررسی وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی مشخص است، کمبود امکانات شهری و حاکمیت فرهنگ روستایی در کنار مشکلات ناشی از مهاجرپذیری شهر کوهدشت، سطوح این شاخص را تا حد بسیاری پایین نگه داشته است.