رویکردهای توانمندسازی مناطق حاشیه‌ای شهری مورد شناسی: سکونتگاه غیر رسمی حسن‌آباد یزد

سکونتگاه غیر رسمی از عوامل عمده ایجاد ناپایداری در مناسبات شهری، بویژه در کشورهای در حال توسعه است. اسکان غیر رسمی به طور عمده با تصرف و ساخت غیر رسمی زمین و مسکن، عدم رعایت ضوابط و مقررات رسمی و متعارف شهرسازی، کمبود شدید خدمات زیرساختی، رشد سریع کالبدی و جمعیتی، اشتغال غالب غیر رسمی، ناپایداری سازه‌ای و تاسیساتی، ناپایداری درآمد، بستر کالبدی مناسب برای رشد آسیب‌های اجتماعی و شکل‌گیری خرده فرهنگ‌های کجرو و ایجاد پایگاه مجرمین و بزهکاران اجتماعی شناخته می‌شود. این پدیده در اثر رشد شهرنشینی، مهاجرت‌های روستا شهری و فقر شهری به وجود آمده است. رویکرد توانمندسازی، راهکاری است که با تاکید بر ماهیّت درونزای حل مشکل، می‌تواند زمینه‌های کاهش آثار منفی سکونتگاه‌های غیر رسمی را فراهم آورد. این پژوهش با هدف توانمندسازی سکونتگاه غیر رسمی حسن‌آباد شهر یزد برای ارایه الگوی مناسب ساماندهی آن انجام شده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و از نوع کاربردی و توسعه‌ای است. داده‌ها از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی و نیز تکمیل پرسشنامه جمع‌آوری و با بهره‌گیری از روش تحلیل عاملی نیازهای محله اولویت‌بندی و راهکارهای توانمندسازی ارایه شده است. در بررسی 34 گویه مطالعه شده عوامل موثر در توسعه پایدار محله به 9 عامل کاهش یافت و با توجه به میزان همبستگی هر یک از گویه‌های بارگذاری شده در عوامل، عناوین مناسب انتخاب شد. این عوامل 124/67 درصد واریانس را پوشش می‌دهند که عامل زیست محیطی با 152/19 بیشترین درصد واریانس و عامل مهارت‌آموزی با 696/3 کمترین درصد واریانس را داشته است؛ بنابراین، با توجه به درصد واریانس، عوامل بر اساس شدت اثرگذاری در توانمندسازی محله به صورت زیست محیطی، اجتماعی، آموزشی، درمانی-ورزشی، مشارکتی، کالبدی، اقتصادی، زیرساختی و مهارت‌آموزی اولویت‌بندی شدند.