مدل‌سازی روابط بین شاخص‌های شناسایی بافت‌های فرسوده شهری و شاخص‌های توسعه پایدار در اطراف حرم امام رضا (ع)

بافت‌های فرسوده شهری به‌عنوان مانعی بر سر راه تحقق روش‌های مدرن مدیریت شهری، همواره شاخص‌های توسعه پایدار شهری را تحت تاثیر قرار داده که با توسعه شهرها و مطرح‌شدن رویکرد توسعه پایدار، توجه و رعایت اصول پایداری و پیگیری اهداف آن، هر‌چه بیشتر در برنامه‌ریزی توسعه شهرها مورد توجه است. در این مطالعه، محدوده اطراف حرم مطهر رضوی با وجود اهمیتی که در رابطه با ورود سالانه بیش از 15 میلیون زایر به شهر داشته است، دارای حجم زیادی بافت فرسوده و قدیمی است که پاسخگوی نیاز زایران و حتی ساکنان شهر مشهد نبوده است. هدف اصلی این پژوهش، توسعه مدل مفهومی جهت تعیین تغییرات واریانسی موجود در شاخص‌های توسعه پایدار شهری و تعیین روابط بین نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری و شاخص‌های توسعه پایدار در منطقه ثامن مشهد است که با استفاده از روش‌ پیمایشی و ابزار پرسشنامه، جمع‌آوری داده‌های تحقیق در بین ساکنان بافت فرسوده اطراف حرم رضوی به تعداد 170 نفر مطابق با روش‌ نمونه‌گیری مطبق متناسب انجام و از نرم‌افزارهای آماری spss و lisrel جهت تجزیه و تحلیل استفاده شده است. نتایج مدل رگرسیونی نشان داد که، شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده در تبیین واریانس‌های پایداری شهری از نظر آماری معنی‌دار هستند؛ شاخص شناسایی نفوذناپذیری بافت فرسوده به اندازه 31/0-، ناپایداری به اندازه 24/0- و ریزدانگی به اندازه 09/0- از واریانس‌های موجود در شاخص‌های توسعه پایدار را تبیین کرده‌اند. نتایج تفسیری از مدل‌سازی ساختارهای کوواریانسی دال بر وجود اثرگذاری معنادار شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده در منطقه ثامن مشهد روی شاخص‌های توسعه پایدار شهری دارد. مطابق با نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری، مدل نهایی پذیرفته شده به اندازه 51/0- از تغییرات پایداری شهری را تبیین کرده است. بنابراین، نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد: اولاً با بالا رفتن سطح شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده به ترتیب از نظر نفوذناپذیری، ناپایداری و ریزدانگی، روند توسعه پایدار در بافت فرسوده اطراف حرم با مشکلات جدی مواجه شده است؛ ثانیاً مدیریت شهری با برطرف کردن شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده بدون توجه به ماهیت درونی بافت از نظر اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی، مسیر ناپایداری در شاخص‌های توسعه پایدار شهری را تداوم بخشیده است.