بررسی وضعیت کمّی و کیفی منابع آب زیرزمینی (مورد شناسی: دشت جوین، استان خراسان رضوی)

امروزه به دلیل کاهش بارندگی، حفر تعداد زیاد چاه های عمیق در سال های اخیر و برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی در دشت ها و عدم توجه به مقوله آبخوانداری و انجام تغذیه مصنوعی، توجه بیشتر به آب های زیرزمینی امری اجتناب ناپذیر و مهم محسوب می گردد، و بررسی وضعیت کمّی و کیفی سفره های آب زیرزمینی از جمله این امور است. در این مقاله تغییرات کمّی و کیفی سفره به منظور تغذیه و تخلیه در تعدادی از پیزومترهای دشت حاصلخیز جوین در استان خراسان رضوی بررسی گردید. ابتدا آمار داده-های سطح ایستابی در 50 پیزومتر به صورت کمّی و در 60 پیزومتر به صورت کیفی به عنوان پیزومترهای منتخب تهیه شد و آزمون های کفایت و همگنی داده ها انجام گردید. سپس بازسازی داده های ناقص انجام شد و در نهایت داده ها در پایه مشترک آماری 12 ساله 1386-1374 استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. هدف این مقاله، تعیین نقشه های کمّی و کیفی آب های زیرزمینی از روی متغیر داده های سطح ایستابی به روش میان یابی نزدیک ترین همسایه (id) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) است؛ به طوری که براساس نتایج ترسیم هیدروگراف واحد سالانه دشت جوین به طور میانگین سطح آب زیرزمینی از سال های 1375-1374 تا سال آبی 1386-1385 افتی معادل 10 متر را نشان می دهد. همچنین هیدروگراف واحد سالانه دشت جوین و سه دوره افت شدید سطح ایستابی، از سال آماری 74 تا 77 از 07/53 به 09/54 متر، وضعیت تقریباً نرمالی از افت را در جوین نشان می دهد، اما از سال آماری 1377 به بعد تا سال 1382 رقم افت از 09/ 54 به 5/58 متر رسیده، یعنی نزدیک به 5/4 متر افت طی 4 سال آبی نمایان را می سازد. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های کمّی و کیفی به روش میان یابی نزدیک ترین همسایه و ترسیم نقشه های کیفی و هم افت، پارامترهای کیفی میان یابی شده نیز در برخی مناطق بحرانی و کاهش شدید کیفیت این آبخوان را نشان می دهند.