سنجش سطح انطباق‌پذیری عدالت توزیعی زیرساختی-خدماتی با مزیت رقابتی نواحی روستایی (نمونۀ موردی: شهرستان اردبیل)

نظام برنامه‌ریزی غالب کشور بر دو جریان عمدۀ برنامه‌ریزی کالبدی (طرح هادی روستایی، جامع شهری و...) و برنامه‌های میان‌مدت توسعۀ اقتصادی-اجتماعی (برنامه‌های 5 ساله بخشی‌محور) استوار است و در برخی موارد با تخصیص ناعادلانة منابع و امکانات به بعضی مناطق و محروم‌شدن مناطق دیگر، موجب افزایش نابرابری‌‌های ناحیه‌‌ای شده است؛ ازاین‌رو، به‌منظور ایجاد توسعۀ متوازن و استقرار نظام آمایش محور مطلوب؛ شناسایی توان‌‌های محیطی، نواحی همگن فضایی و مزیت‌های رقابتی نواحی روستایی در ابتدای امر ضروری است. پژوهش حاضر با هدف سنجش انطباق‌پذیری عدالت در سطح برخورداری از امکانات با  مزیت رقابتی در دهستان‌های شهرستان اردبیل انجام شده است. جامعة آماری دهستان‌های شهرستان اردبیل با 20889 خانوار و رویکرد پژوهش توصیفی-تحلیلی است. روش تهیۀ اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای است. همچنین درجهت تجزیه‌‌وتحلیل داده‌‌ها از تکنیک چندمتغیرۀ الکتر و مدل موریس در نرم‌‌افزار excel، روش درون‌یابی فاصلۀ معکوس (idw) و روش طبقه‌‌بندی فازی در نرم‌‌افزار gis  arcاستفاده شده است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد دهستان‌‌های شهرستان اردبیل، از جنبۀ عدالت در برخورداری از امکانات و خدمات وضعیت مطلوب ندارد و عدم توازن در آن‌ها مشهود است. به‌عبارت‌دیگر، دهستان‌های نزدیک به مرکز استان (شهر اردبیل)، برخوردارتر و دهستان‌های با فاصلۀ بیشتر مانند ارشق شرقی و دوجاق، با وجود مزیت رقابتی بالا؛ کم‌برخوردارترند. به‌طورکلی، بین سطح برخورداری دهستان‌‌ها و مزیت رقابتی‌شان رابطۀ مستقیم وجود ندارد و این وضعیت شدیداً تحت‌تاثیر نگاه تمرکزگرای برنامه‌های کالبدی و برنامه‌های اقتصادی-اجتماعی 5 ساله (با غلبه سیاست‌زدگی، نفوذ و فشارهای سیاسی برای اجرای برخی طرح‌ها) و اهمیت فاصلۀ سکونتگاه‌‌های روستایی از مرکزشهرستان (شهر اردبیل و حوزۀ نفوذ آن)، است؛ بنابراین راهکار اصلی؛ گذار از غلبۀ برنامه‌های بخشی‌محور  اقتصادی-اجتماعی 5 ساله و برنامه‌ریزی کالبدی به سوی برنامه‌ریزی آمایش سرزمین با الزامات قانونی مورد نیاز و کافی است.

assessing the adaptability of the level of distributive justice in infrastructure-services with the competitive advantage of rural areas (case study: ardabil townshi )

the dominant planning system of the country is based on two main currents of physical planning and medium-term social-economic development plans (5-year sector-oriented programs) and in some cases with unfair allocation of resources and facilities to some areas and deprivation of other areas have increased regional inequalities. therefore, in order to create a balanced development and establish a desirable goal-oriented system; it is necessary to identify environmental capabilities, spatially homogeneous areas and competitive advantages of rural areas at the beginning. the current research was conducted with the aim of measuring the adaptability of justice at the level of having facilities with a competitive advantage in the villages of ardabil township. the statistical community of the villages of ardabil city with 20889 households and descriptive-analytical research approach. the method of obtaining information is in the form of a library. also, for data analysis, electron multivariate technique and morris model in excel software, inverse distance interpolation method (idw) and fuzzy classification method in arc gis software have been used. the findings of the research show that the rural areas of ardabil township do not have a favorable situation in terms of justice in enjoying facilities and services, and the imbalance is evident in them. in other words, the villages close to the center of the province (ardebil city) are more prosperous and the villages with a greater distance such as arshq sharqi and dojag, despite the high competitive advantage; are less privileged in general, there is no direct relationship between the level of prosperity of the villages and their competitive advantage and this situation is strongly influenced by the centralizing view of physical plans and 5-year economic-social plans (with the dominance of politicization, influence and political pressures to implement some plans) and the importance of the distance of rural settlements from the city center (ardebil city and its area of ​​influence). is. therefore, the main solution is transition from the predominance of 5-year socio-economic sectoral programs and physical planning to spatial planning with legal requirements is necessary and sufficient.