واکاوی توسعۀ فضایی روستاهای نواحی کوهستانی و جلگه‌‌ای (نمونه موردی: روستاهای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل)

آیندۀ سرزمینی مناطق روستایی کشور نیازمند طراحی راهبردهایی به‌منظور توسعۀ‌‌ فضایی است که در هر برنامه‌‌ای راهگشای حل مسائل روستاها خواهد بود. امروزه مهم‌‌ترین هدف هر کشوری رشد و تعالی همه‌‌جانبۀ‌‌ جوامع انسانی است و وجود نابرابری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و... از نشانه‌‌های توسعه‌‌نیافتگی یک کشور محسوب می‌‌شود. مناطقی که امروزه توسعه‌‌یافته شناخته می‌‌شوند، علاوه‌بر اینکه از شاخص‌‌های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار هستند، بلکه توزیع درآمد و امکانات نیز در این مناطق عادلانه‌‌تر هستند. برنامۀ توسعه و عمران روستایی براساس الگوهای مختلف در شهرستان بابل، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستائیان نداشته و به لحاظ اجتماعی نیز در نهادینه‌کردن مشارکت روستائیان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب نکرده است؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‌‌های توسعۀ‌‌ روستاهای کوهستانی و جلگه‌‌ای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل بوده و به‌منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از دو روش کتابخانه‌‌ای و میدانی استفاده شد. جامعۀ ‌‌آماری تحقیق حاضر روستاهای بخش بندپی شرقی بابل (4 روستای کوهستانی و 4 جلگه‌‌ای) است که با استفاده از فرمول کوکران 210 خانوار به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. به‌منظور سنجش متغیرهای تحقیق از آزمون‌‌های t مستقل و مان‌‌وایتنی و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون‌‌های مذکور حاکی از آن است که تفاوت معنادار و 99 درصدی، بین اکثر شاخص‌های اقتصادی، کالبدی و اجتماعی در روستاهای کوهستانی و جلگه‌‌ای ناحیه مورد مطالعه وجود دارد. با بررسی میزان رضایت مردم از امکانات و زیرساخت‌‌های توسعه‌‌یافتگی در روستاها می‌‌توان اذعان داشت که مناطق جلگه‌‌ای از سطح توسعه‌‌یافتگی بالاتری نسبت‌به مناطق کوهستانی بخش بندپی‌‌شرقی برخوردار است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان می‌‌دهد که موقعیت جغرافیایی در توسعۀ فضایی روستاها بسیار موثر است، به نحوی که براساس ضریب تعدیل و ضریب تعیین محاسبه‌شده، مشخص شد که شاخص‌‌های توسعه تا 76 درصد به اصلاح خطوط مواصلاتی، سهولت دسترسی و زیرساخت‌‌های توسعه وابسته‌ هستند.

analysis of spatial development of villages in mountainous and plain areasthe villages of eastern bandpey district of babol county

the territorial future of rural areas requires the design of scenarios for the development of space, in which it solves all problems in any program. today, the most important goal of all countries is the comprehensive growth and excellence of human societies, and the existence of inequality in various aspects like economic, social, physical, etc. are signs of underdevelopment. rural development program based on different models in babol county has not been successful in economic prosperity and improving the lives of villagers and their empowerment. the purpose of this study was to investigate the development indicators of mountain and plain villages of babol county and in order to achieve the desired goals, both library and field research were used. the present research is descriptiveanalytical in terms of field research. the present research is descriptiveanalytical in terms of field research. in the beginning, after planning and identifying the problem accurately, organized studies were conducted in order to prepare literature and theoretical review as library research, and in the field research stage, the required data were collected using a researchermade questionnaire and the questionnaire was systematically randomly distributed among the statistical population. the validity of the research tool was obtained using the opinion of professors and researchers and the reliability was obtained using cronbach’s alpha with the confidence level of 82%. the statistical population is the villages of eastern bandpey district of babol (4 mountain villages and 4 plain villages) which were selected as the sample by using cochran’s formula of 210 households. in order to measure the research variables, independent tests, mann–whitney u test and linear regression were used in spss software. the results of the independent ttest demonstrate that there is a significant difference of 99% between the income of rural households in plain villages and mountain villages. so that the villagers in the plain areas have a better economic situation. furthermore, the results of mannwhitey u test for comparing qualitative components illustrate that in terms of widening and asphalting of roads and streets, development of green space and tree planting along the streets, garbage collection and waste management, surface water collection, gas supply, and electricity, there is a significant difference of 99% in the studied villages and the villages in the mountainous areas are not in a good condition. in addition, the results of linear regression analysis indicate that there is an acceptable relationship between rural motivation to stay and rural development facilities and infrastructure, suitable jobs, and sufficient income. the results of multiple linear regression analysis showed that geographic location in spatial development is very effective , so that based on the modified coefficient and   coefficient of determination , it was found that development scenarios up to 76 percent are dependent on improving communication lines , accessibility and development infrastructure in rural areas.