تحلیلی بر وضعیت مهاجرت استان‌های کشور با تاکید بر عوامل اجتماعی و فرهنگی

عوامل موثر بر شکل‌دهی یا تغییرات ساختار جمعیتی، شامل سه عامل: باروری، مرگ‌ومیر و مهاجرت در مقیاس‌‌های مختلف فضایی است؛ به نحوی که در هر برهۀ زمانی، نقش و تاثیر هرکدام می‌تواند متفاوت باشد؛ اما امروزه مهاجرت نقشِ به مراتب مهم‌تری در رشد جمعیت ایفا می‌کند؛ زیرا علاوه بر تاثیر مستقیمی که بر ساختار جمعیتی یک محدودۀ جغرافیایی می‌گذارد، بر نحوۀ پراکنش نیروی کار نیز تاثیرگذار خواهد بود؛ علاوه‌براین مهاجرت می‌تواند از عدم‌تعادل‌های اجتماعی و فرهنگی تاثیر پذیرفته و از طرف دیگر خود باعث تشدید این نابرابری‌ها می‌شود. نتیجۀ این برهم‌کنش، عدم‌توزیع مناسب جمعیت و به‌تبع آن، نابرابری در سرمایه‌گذاری‌های ملّی، عدم‌تعادل‌های منطقه‌ای، تفاوت امکانات شغلی و سایر امکانات اجتماعی و فرهنگی می‌شود که این امر به‌دنبال خود مشکلات متعددی را ایجاد می‌‌کند.هدف این پژوهش استخراج و تحلیل رابطۀ بین مهاجرت و متغیرهای اجتماعی و فرهنگی است که این پدیده را تشدید می‌کند. این متغیرها ازطریق تحلیل عاملی اکتشافی گروه‌بندی‌شده و عوامل اجتماعی و فرهنگی تشدیدکنندۀ مهاجرت استخراج شده‌است؛ سپس ارتباط میان هریک از این عامل‌ها و مهاجرت استان‌های کشور ازطریق روش تحلیل رگرسیون چندمتغیره خطی تببین شده‌است. تحلیل‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که نرخ خالص مهاجرت بیشترین همبستگی را به‌ترتیب با ویژگی‌های جمعی و فردی توسعه در وهلۀ اول، با درآمد، رفاه و امنیت اجتماعی در وهلۀ دوم و سپس با تنوع امکانات شهری و قومیت‌‌ها داشته است. بررسی میزان تاثیر زیربعدها یا معیارهای اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی نیز این واقعیت را آشکار می‌سازد که همۀ این مولفه‌ها تاثیرات برابری بر میزان مهاجرت شکل‌گرفته در استان‌های کشور نداشته و اثرات آن‌ها بر میزان نرخ مهاجرت متفاوت بوده‌است.