شناسایی مزیت‌ها و توان‌های اقتصادی نواحی روستایی با رویکرد شکل‌گیری فضای یکپارچۀ عملکردی (مورد شناسی: روستاهای شهرستان سروآباد- استان کردستان)

در کشورهای درحال‌توسعه ازجمله ایران، نیاز است که با شناسایی مزیت‌‌های نسبی نقاط سکونتی یک مجموعه، سعی شود که این نقاط در یک فضای عملکردی بر مبنای مزیت‌‌های‌‌شان با یکدیگر رقابت کرده و فرصت‌‌های برابر پیشرفت را برای آن‌ها فرآهم آورد. در این راستا نیز، در پژوهش حاضر ابتدا میزان پایداری اقتصادی روستاهای منطقۀ مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفت؛ در ادامه توانمندی‌های فعلی و مزیت‌های نسبی نواحی روستایی درجهت شکل‌گیری فضای همگن عملکردی در 7 محور شناسایی شدند جامعۀ آماری این پژوهش شامل روستاهای شهرستان سروآباد از استان کردستان به تعداد 72 روستا است. برای سنجش وضعیت پایداری روستاها از 17 متغیر اقتصادی استفاده شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی، از حیث روش انجام؛ توصیفیتحلیلی بوده که درجهت گردآوری داده‌‌ها از روش اسنادی و پیمایشی بهره‎ گرفته ‌‌است. داده‌‌های حاصل ازطریق اطلاعات سرشماری 1395 نواحی روستایی شهرستان سروآباد، قضاوت شفاهی گروه دلفی و بازدیدهای میدانی حاصل آمد و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها با بهره‌‌گیری از تکنیک تاپسیس، ابزارهای آمار فضایی (شاخص خود همبستگی موران، لکه‌‌های داغ)، مقایسۀ دودویی، انجام گرفت. نتایج تحقیقی حاکی از آن است که میزان پایداری اقتصادی روستاهای منطقه در حد نیمه‌مناسب و از لحاظ توزیع فضایی نرمال و تصادفی است. از لحاظ تقسیم‌بندی روستاها در سه سطح پایدار، نیمه‌پایدار و ناپایدار قرار گرفتند. 11 روستا از 72 یعنی کمتر از 16 درصد کل روستاهای شهرستان در طبقۀ پایدار، 25 روستا قریب به 35 درصد روستاهای منطقه، در طبقۀ نیمه‌پایدار توزیع یافته و 50 درصد (36 روستا) نیز در طبقۀ ناپایدار جای گرفته‌اند. همچنین توانمندی‌‌های فعلی و مزیت‌‌های نسبی نواحی روستایی در هفت محور، دارای مزیت‌‌های توسعۀ تجارت مرزی، تولید بادام درختی و گردشگری روستایی بر مبنای گردشگری غذایی؛ توسعۀ گردشگری روستایی بر مبنای طبیعت‎گردی، گردشگری فرهنگی و گردشگری سلامت (طبیعت درمانی، بهره‌‌گیری از گیاهان دارویی و...)؛ توسعۀ شیلات و تولید صنایع دستی؛ توسعۀ باغات و تولید توت‌فرنگی و فرآوری محصولات مرتبط با آن‌ها؛ دامداری و بهره‎گیری از توان‎های آب‎های معدنی و گیاهان دارویی؛ زراعت با تاکید بر کشت صیفی‎جات و کشت محصولات دیمی و آبی (گندم و جو)، تولید عسل و مزیت خدماتیارتباطی، شناسایی شدند تا با درنظرگرفتن منطقه به‌عنوان یک فضای عملکردی، فرصت‌‌های برابر توسعه به تمامی روستاها در یک نظم فضایی مطلوب، درجهت بهره‌‌مندی عادلانه از ثمرات توسعه داده شود. درنهایت نیز، راهکارهایی در راستای بهره‌‌مندی از مزیت‌‌های شناسایی‌شده درجهت حرکت در مسیر توسعۀ پایدار روستاها و شهرستان، ارائه شده ‌‌است.