تحلیل همبستگی تحرکات فضایی جمعیت و چالش‌های زیست‌محیطی در ایران

برقراری توازن بین منابع طبیعی و محیط‌زیستی و رشد جمعیت و به دنبال آن افزایش نیازهای انسانی، موضوعی است که باید در کانون توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزانِ جمعیت قرار گیرد تا بتوان بر مبنای آن‌ها پایداری توسعه در کشور را تضمین کند. جمعیت انسانی، هم بر تغییرات اقلیمی موثر است و هم از آن متاثر می‌شود؛ درنتیجه شناسایی رابطۀ بین جمعیت و محیط‌زیست در درجۀ اول به‌دلیل گستردگی اثرات جمعیت بر محیط‌زیست از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا بتواند با استفاده از کشف روابط متقابل بین تحرکات جمعیت و شاخص‌های زیست‌محیطی، ضمن تبیین شرایط حاکم‌بر کشور، راهکارهایی ارائه دهد تا با اجرای این راهکارها، امکان دستیابی هرچه بیشتر به پایداری در ایران فراهم آید. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی مبتنی‌بر داده‌های ثانویه است. در راستای هدف پژوهش از 5 مولفه (اقلیم، آب، خاک، هوا و مخاطرات طبیعی) و 9 شاخص بهره گرفته شده است. در مرحلۀ ورود و مرتب‌سازی داده‌ها از نرم‌افزار microsoft excel و در مرحلۀ تحلیل داده از نرم‌افزار spss و ضریب هم‌بستگی پیرسون برای در‌نظر‌گرفتن همبستگی بین داده‌های زیست‌محیطی و تحرکات جمعیتی استفاده ‌شده است. همچنین در بخشی از کار برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار gis استفاده شده است و خروجی داده‌ها در قالب نقشه، جدول و نمودار نمایش داده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که تحرکات جمعیتی در ایران منشا زیست‌محیطی نداشته‌اند، اما این تحرکات و مهاجرپذیری برخی از استان‌ها در طول دوران مورد مطالعه (1365-1395)، سبب ایجاد بحران‌های زیست‌محیطی متعددی شده است؛ ازجملۀ این بحران‌ها می‌توان به برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و بحران آب و همچنین در تداوم این مسئله، وقوع پدیدۀ فرونشست اشاره کرد. همچنین فعالیت‌های انسانی در اثر افزایش جمعیت و از‌بین‌بردن پوشش گیاهی در شهرها و اطراف آن سبب تشدید مخاطرات طبیعی ازجمله سیل و زلزله شده است.