واکاوی و تحلیل نارسایی‌‌های اثرگذار در معماری الگوی برنامه‌‌ریزی و سیاست‌گذاری آمایش سرزمین در ایران

گسست و ناپایداری معماری الگوی آمایش سرزمین، معلول نارسایی و کاستی‌های نظری و عملیاتی است که پایه و اساس این نوع رویکرد یکپارچه و هماهنگ‌کننده را همواره با شدت و ضعف، دچار تزلزل می‌‌کند. با توجه به کاربردی‌بودن اهداف نوشتار حاضر، واکاوی نارسایی‌‌های اثرگذار، خوشه‌‌بندی و تحلیل اثرات هرکدام از عوامل در معماری الگوی برنامه‌‌ریزی و سیاست‌گذاری آمایش سرزمین مورد نظر پژوهش حاضر است. با این توصیف، سوال راهبردی این است که نارسایی‌‌های (عوامل) موثر در معماری الگوی برنامه‌‌ریزی و سیاست‌گذاری آمایش سرزمین کدامند؟ برای پاسخ به سوال، از روش‌شناسی تحلیلی ‌‌مبتنی بر ابزار دلفی و مدل‌سازی تفسیریساختاری استفاده شده است. ابزار و روش گردآوری اطلاعات، مبتنی بر شیوۀ کتابخانه‌‌ای (واکاوی پیشینۀ پژوهش) و پرسشنامۀ محقق‌ساخته (تحلیل اثرات متقاطع عوامل) است. بدین‌منظور براساس نظرات خبرگان موضوعی (15 نفر خبرۀ آمایش سرزمین) امتیازبندی و با بهره‌‌گیری از نرم‌افزار میک‌مک تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داده است که از بین مولفه‌‌های «معماری الگو»، «اجرای معماری» و «پایش و ارزیابی»، برنامه‌‌ریزی و سیاست‌گذاری آمایش سرزمین، «معماری الگو» به‌عنوان زیربنای فکری و فلسفی و با 74.1 درصد، بیشترین نارسایی را به خود اختصاص داده است. افزون‌براین، در بین مولفه‌‌های معماری الگو، بُعد «اصول» دارای بیشترین نارسایی است. خوشه‌‌بندی، تحلیل و پراکنش پیشران‌‌ها بیانگر این واقعیت است که بیشترین پیشران‌های کلیدی مربوط به مولفه‌‌های «اصول» و «چارچوب» از بُعد معماری الگو به‌ترتیب با 37 درصد و 36 درصد و در رده‌‌های بعدی «مدیریت الگو» از بُعد «اجرای معماری» با 27 درصد دارای بیشترین پپیشران‌‌های کلیدی است.