خوانش ترجیحات استفاده‌کنندگان در تجربۀ فضاهای عمومی تجاری شهر اصفهان

«محیط شهری» فضایی است مادی، با ابعاد اجتماعی و روان‌‌شناختی به‌منظور جریان‌یافتن زندگی روزمره و بستری برای تجارب متنوع. درعین‌حال، فضای عمومی به ما این امکان را می‌دهد که حضور مردم، تجربه و درک شود و شناخت دیدگاه‌‌ها را فراهم می‌‌کند. بررسی ترجیحات استفاده‌‌کنندگان از فضاهای شهری رویکردی درجهت دستیابی به تجارب شهری جمعی است؛ درحالی‌که مسئلۀ پیشِ‌رو در جهان مدرن، جایگزین‌شدن تجربیات جمعی با تجربیات آنی در فضای شهری و بی‌توجهی به ترجیحات محیطی استفاده‌کنندگان فضایی است. هدف از این پژوهش، خوانش ترجیحات استفاده‌‌کنندگان فضاهای تجاری شهر اصفهان است و درپی پاسخگویی به این هدف، مقایسه‌‌ای تطبیقی بین ترجیحات استفاده‌‌کنندگان از فضاهای تجاری سنّتی و فضاهای تجاری نوظهور برمبنای نظریۀ تکاملی انجام گرفته‌است. روش این پژوهش در تبیین و تکمیل شاخص‌‌های بررسیِ تجربه و ترجیحات استفاده‌‌کنندگان، روش کِیفی بوده و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری مد‌‌نظر است و با استفاده از تکنیک افتراق معنایی در پنج فضای شهری هم‌مقیاس (شهریفراشهری) اصفهان با کارکرد تجاری (میدان نقش جهان، میدان امام علی، مجموعۀ سیتی‌سنتر، ارگ جهان‌نما، مجتمع پارک) ارزیابی شده‌است. در این پژوهش، سه بُعد اساسیِ تجربه در مدل ترجیحات مکان (بُعد منظر عینی، بُعد منظر ذهنی و بُعد منظر ارزیابانه) در نظر گرفته شده‌است که درنهایت می‌توان نتایج حاصل از بررسی شاخص‌‌های سه‌‌گانۀ ترجیحات شهروندان را در ابعاد تجربۀ مکان موردسنجش قرار داده و بر این مبنا فضا‌‌های شهری را در یک مقایسۀ تطبیقی بررسی کرد. جمع‌‌بندی صورت‌گرفته از یافته‌‌ها و مقایسۀ شاخص‌‌ها در هر فضا و در مقایسه با سایر فضاها نشان می‌‌دهد که از میان ابعاد مطرح‌شده، شاخص‌‌های مطرح در بُعد ارزیابانۀ فضا (ازجمله شاخص امنیت) منجر به ترجیح فضا می‌‌شود؛ هرچند شاخص‌‌های منظر ذهنی (ازجمله شاخص خوانایی) و شاخص منظر عینی (ازجمله شاخص وجود عناصر طبیعی و سبز) نیز لازمۀ ترجیح یک فضای شهری است.