تبیین کیفیت‌‌های مورد انتظار از رودخانۀ‌ شهری به‌عنوان یک مکان‌ عمومی پایدار (مورد شناسی: اصفهان، اردبیل، اهواز و رشت)

مردم با انگیزه‌های متفاوتی همچون ارتباط با طبیعت و گذراندن اوقات فراغت خود در فضاهای رودکنار شهری حضور می‌‌یابند؛ از‌این‌‌رو تبدیل همۀ فضاهای شهری مبتنی‌بر رودخانه‌ها به «مکان‌ عمومی پایدار» می‌بایست در زمرۀ رسالت‌های شهرسازی قرار گیرد. چنین مکان‌هایی، برای مطلوب‌ماندن در چرخۀ حیات خود و اثرگذاری بر شهر، رودخانه، مردم و محیط‌زیست باید کیفیت‌‌های متعددی داشته باشند؛ در پژوهش حاضر نیز نخست از طریق مرور ادبیات شاخص‌‌ها و معیارهای کیفیت، مکان‌‌های عمومی پایدار رودخانه‌محور شناسایی و استخراج شد و سپس با بررسی میدانی، نظرات مردم و کارشناسان در نمونه‌های موردی (رودخانه‌های بالیقلی اردبیل، زاینده‌رود اصفهان، کارون اهواز و زرجوب رشت) از طریق مشاهده، مصاحبۀ نیمه‌ساختار‌یافته و تکمیل پرسشنامۀ بسته، داده‌های لازم برای نظرسنجی شاخص‌‌‌ها و معیارها در نمونه‌های موردی گردآوری شدند و برای بررسی اعتبار نتایج، از آزمون اسمیرنف و t تک‌نمونه‌ای درجهت تبیین آن‌ها به کمک تحلیل عاملی در نرم‌‌افزار spss پرداخته‌شده‌است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که برآورده‌شدن انتظارات و پاسخ به انگیزه‌های حضور مردم، می‌تواند به موفقیت و مطلوبیت این مکان‌ها بیانجامد و سازندۀ اصلی کیفیت مکان‌های عمومی پایدار رودخانه‌محور را می‌توان در قالب پایداری، تاب‌آوری، انسان‌مداری، کارایی و اثربخشی، همگانی و بازبودن، نگهداری و پرورش، انسجام و ارتباط طبقه‌بندی کرد. در ذیل این شاخص‌‌ها، معیارها و سنجه‌های مرتبط به‌طور کامل گنجانده ‌شده که ارزیابی نقاط ضعف و قوّت آن‌ها، برای بهبود وضع موجود یا راهنمایی عام برای توسعه‌های آتی در سه سطح کلان، میانی و تفصیلی، کارایی زیادی خواهد داشت. به‌عنوان یک نتیجۀ کلی می‌‌توان گفت کیفیت‌های موردنیاز، باید با اتکاء بر سازنده‌‌های مکان عمومی پایدار تامین شوند و به محدودۀ رودکنار خلاصه نمی‌شوند.