ارائۀ الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران

توسعۀ گردشگری بر رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملی کشورها موثر است. طبیعت‌گردی از شاخه‌های صنعت گردشگری است که درآمد حاصل از آن، فرصتی برای مناطق گردشگری به‌منظور حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی فراهم آورده‌است. طبیعت‌گردی در ایران با دارابودن شرایط اقلیمی و طبیعیِ کم‌نظیر و مناطق بسیار جذاب طبیعی، از ظرفیت‌ بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. این پژوهش با هدف تعیین الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی ایران صورت گرفته‌است. ابزار اصلی پژوهش، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با افراد متخصص در حیطۀ موضوع مورد مطالعه بود. با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد، عوامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران در شش مقولة اصلی و 19 مقولة فرعی طبقه‌بندی شده‌است. نتایج نشان می‌دهد که الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران از این عوامل تشکیل شده‌است: مقوله‌های علّی (وجود جاذبه‌های طبیعت‌گردی، گسترش تقاضای طبیعت‌گردی تنوع فرهنگی، تنوع اقلیمی) که بر پدیدة محوری، یعنی توسعۀ طبیعت‌گردی (بهره‌وری اقتصادی طبیعت‌گردی، توسعۀ متوازن مناطق شهری و روستایی، توسعۀ پایدار طبیعت‌گردی) تاثیر می‌گذارند؛ عوامل زمینه‌ای (مشارکت ذی‌نفعان گردشگری، حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی، آموزش و پژوهش ویژۀ طبیعت‌گردی)؛ عوامل مداخله‌گر (ایمنی و امنیت مناطق طبیعی، سرمایه‌گذاری دولتی و بخش خصوصی، پشتیبانی حاکمیت از طبیعت‌گردی، تبلیغات منفی خارجی) که بر راهبردها اثرگذارند؛ راهبردها (ترویج فرهنگ طبیعت‌گردی، بهره‌برداری متوازن از مناطق طبیعت‌گردی، مدیریت یکپارچۀ بازاریابی طبیعت‌گردی، کارآمدسازی مدیریت طبیعت‌گردی، توسعۀ زیرساخت‌های طبیعت‌گردی، متنوع‌سازی فعالیت‌های طبیعت‌گردی با تمرکز بر ویژگی‌های محیطی) هستند؛ پیامدها (توسعۀ اجتماعیفرهنگی، توسعۀ اقتصادی آسیب‌رسانی منابع طبیعی) که ناشی از به‌کارگیری راهبردهای توسعۀ طبیعت‌گردی هستند.