تحلیلی بر پیامدهای خزش شهری در توسعۀ سکونتگاه‌‌های روستایی پیرامون (مورد شناسی: روستاهای پیرامون شهر مریوان)

در چند دهۀ اخیر، رشد افقی و توسعۀ فیزیکیِ بدون برنامه در شهرها منجر به تغییراتی در وضعیت توسعۀ روستاهای پیرامون شهرها شده‌است. این تغییرات، علاوه‌بر داشتن جنبه‌‌های مثبت محدود، عمدتاً تاثیراتی منفی بر روند توسعۀ نواحی روستایی پیرامون شهرها ایجاد کرده‌است. در این راستا، هدف اصلی پژوهشِ حاضر تحلیل پیامدهای پدیدۀ خزش شهر مریوان بر تغییرات وضعیت توسعۀ روستاهای پیرامون است که در چند دهۀ اخیر با سرعت زیادی، توسعۀ فیزیکی یافته‌است. پژوهش حاضر از‌لحاظ هدف، کاربردی؛ از‌لحاظ نوع، توصیفی تحلیلی و از‌لحاظ گردآوری اطلاعات، ترکیبی از روش اسنادی پیمایشی است. گردآوری اطلاعات در بخش نظری به روش اسنادی و در بخش میدانی، به روش پیمایشی مبنی‌بر مصاحبه با کارشناسان و مردم محلی درجهت شناسایی پیامدها و سپس توزیع پرسشنامه و مشاهدۀ وضع موجود، درجهت تعمیم یافته‌‌های حاصل از مصاحبه‌‌ها است. محدودۀ مورد مطالعه 5 روستای اطراف شهر مریوان را در‌بر می‌گیرد. جامعۀ آماری شامل 30 نفر از متخصصان و کارشناسان و 964 نفر از سرپرستان خانوارها است که از این تعداد 303 خانوار براساس فرمول کوکران به‌عنوان حجم نمونه مشخص شد. روش نمونه‌گیری در ابتدا به روش طبقه‌ای و در ادامه از روش تصادفی ساده ‌استفاده شده‌است. نتایج تجزیه‌‌‌و‌‌‌تحلیل داده‌‌ها با آزمون‌‌های آمار استنباطی (خی‌‌دو، t تک‌‌نمونه‌‌ای و فریدمن)، تکنیک تحلیل سلسله‌‌مراتبی و آزمون خود‌همبستگی مکانی مورن، نشان داد که پدیدۀ خزش شهری علاوه‌بر پیامدهای مثبت محدود در بهبود وضعیت کالبدی، موجب ایجاد نارسایی‌‌های اجتماعی، اقتصادی، کیفیت بصری و تخریب محیط طبیعی و نارسایی‌‌های مدیریتی نهادی شده‌است. همچنین روستای موسک و سپس لنج‌‌آباد، بیشترین تاثیر را از پیامدهای خزش شهری در روند توسعۀ خود پذیرفته و شاخص تغیر ساختارها و ارزش‌‌های اجتماعی نیز بیشترین تاثیر را در ایجاد ناپایداری وضعیت توسعۀ روستاها به‌واسطۀ تاثیرپذیری از پدیدۀ خزش شهری داشته‌است و درنهایت نیز یافته‌‌‌ها نشان دادند که الگوی خزش شهری مریوان و اسکان مهاجران به‌صورت الگوی خوشه‌‌ای است.