تحلیل کمّی الگوی رشد کالبدی - فضایی شهر اراک

یکی از موضوعات اساسی در ارتباط با توسعۀ شهری، فرم یا شکل شهر است. شکل شهر به دو نوع اصلی، فشرده و گسترده و انواع اشکال فرعی تقسیم می‌شود. از آنجا که بین شکل شهر و پایداری آن رابطۀ تنگاتنگی وجود دارد، مدیران شهری بایستی از شکل و الگوی توسعۀ شهر خود آگاهی داشته‌باشند تا بتوانند آن را در‌جهت پایداری بیشتر سوق دهند. بر این اساس، در چارچوب نظریۀ توسعۀ پایدار و رشد هوشمند شهری، الگوی رشد فضایی شهر اراک در قالب سه فرضیه پژوهشی طرح و ارزیابی شد. داده‌های موردنیاز از سرشماری نفوس و مسکن و داده‌های واحد gis شهرداری اراک جمع‌آوری شد. برای آزمون فرضیات، از تکنیک‌های تحلیلی استفاده شد. همچنین برای آزمون گرایش الگوی رشد شهر از روش هلدرن و شاخص‌های متریک (تراکم، تمرکز و پیوستگی)، برای آزمون نحوه توزیع فضایی جمعیت از ضرایب آنتروپی و جینی و برای تشخیص الگوی رشد کالبدی فضایی شهر اراک ازنظر میزان تجمع و پراکندگی جمعیت از ضرایب موران، میانگین نزدیک‌ترین همسایگی‌، خوشه‌بندی کم/زیاد، خوشه‌بندی فضایی چند‌فاصله و تحلیل خوشه‌/ناخوشه همگی الگوی خوشه‌ای و ضریب g عمومی استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد که علی‌رغم رشد اسپیرال شهر طی سال‌های 1385-1365، شهر الگوی رشد فشرده را از سال 1390 به بعد آغاز کرده‌است. از‌نظر نحوه توزیع فضایی جمعیت، تعادل نسبی در توزیع جمعیت در مناطق پنج‌گانۀ شهر تایید شد و همچنین شهر اراک الگوی رشد خوشه‌ای با شکل‌گیری یک نقطۀ داغ در بخش مرکزی و بافت ارگانیک و یک نقطۀ سرد در بخش شرق شمال‌شرقی دارد. در این راستا لازم است مدیران شهری با تدوین سیاست‌های مناسب از محاسن شهر فشرده بهره برده و از بروز معایب شهر فشرده پیشگیری کنند.

Quantitative Analysis of the PhysicalSpatial Growth Pattern of Arak

The main themes in relation to urban development are the form or shape of the city. The city is divided into two main types, compact and spiral, and a variety of subcategory forms. Because of a close relationship between the city’’s form and its sustainability, urban managers must recognize City growth pattern that can lead to more sustainability. Based on this, in the framework of the theory of sustainable development, the spatial growth pattern of Arak was evaluated with three research hypotheses. Data were collected from the census and Gis municipal unit data. The nature of the research is descriptive, although analytical techniques have been used. To recognize the tendency of growth pattern, the Heldern method and metric indices (density, concentration and continuity) were used to test the spatial distribution of the population from entropy and Gini coefficients, and to test of aggregation and population distribution of Moran coefficients, mean The closest neighborhood, low / high clustering, multispatial clustering, cluster / cluster analysis, cluster pattern and G coefficient were used. The results of the test showed that in spite of the widespread urbanization of 196585, the city’’s tendency to intensive growth started from 2011. There is a relative balance in population distribution. Arak has a cluster growth pattern with the formation of hot spots in the center and around the center and a cold point in the EastNortheast. Therefore, it is imperative that city administrators Benefit advantage of a compact city and prevent the disadvantages of a compact city.