تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت مورد شناسی: سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان

در سکونتگاه‌‌های واقع‌در مرزهای شرقی ایران (مرزهای بین ایرانافغانستان و ایرانپاکستان)، که بنا به دلایل امنیتی و غیر‌امنیتی در زمرۀ مناطق مرزی بحران‌‌زا قلمداد شده‌‌اند میزان سرمایۀ اجتماعی پایین‌‌تر از حد انتظار به‌نظر می‌‌رسد. این در‌حالی است که این سرمایه از عوامل کلیدی در توسعۀ پایدار سکونتگاه‌‌های مرزی شمرده می‌‌شود؛ از‌این‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت در چارچوب رهیافت سرمایۀ اجتماعی و بررسی تفاوت‌‌های مکانی آن در سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. سرمایۀ اجتماعی، شاخص‌‌های اعتماد، مشارکت و انسجام اجتماعی را در‌بر می‌‌گیرد. عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت نیز بی‌سازمانی اجتماعی، محرومیت نسبی و فقدان کنترل اجتماعی را شامل می‌‌شود. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و همبستگی است. به‌دلیل گستردگی جامعۀ آماری، 382 نفر از مردم محلی به روش کوکران و 136 نفر مدیر محلی به روش سرشماری از میان شهرستان‌‌های میرجاوه، سراوان و زهک به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده‌‌های تحقیق به روش منطق فازی (نرم‌افزار matlab) و روش‌‌های آماری (spss) پردازش و تحلیل شد. یافته‌‌های پژوهش حاکی‌از میزان نسبتاً بالای سرمایۀ اجتماعی و میزان متوسط تهدید‌کننده‌‌های امنیت به‌ترتیب با درجۀ (0.628) و (0.593) و نیز همبستگی بالا و معکوس بین سرمایۀ اجتماعی و تهدید‌کننده‌‌های امنیت (0.838) است. همچنین یافته‌‌ها بیانگر وجود تفاوت‌‌ معنادار مکانی از‌نظر موقعیت سیاسی جغرافیایی و نبود آن از‌نظر نوع سکونتگاه (روستایی و شهری بودن) است؛ بنابراین نتایج پژوهش نشانگر فقدان مدیریت کارآمد مناطق مرزی در منطقه و فقدان نگاه فرصت‌‌زا و فرصت‌‌ساز به مرز و مناطق مرزی است که معیشت و سایر ابعاد زندگی مرزنشینان را در پیوند با امنیت و توسعۀ منطقه‌ای و ملی تاکید کند.