تحلیل فضایی تولید و جذب سفر کاربری‌های آموزشی در کلان‌شهر مشهد

فضاهای آموزشی در شهر مشهد به‌صورت بهینه و مطلوب توزیع و مکان‌یابی نشده است. این مساله علاوه‌بر رعایت‌نکردن اصل عدالت و برابری در برخورداری یکسان جمعیت دانش‌آموزی از فضاهای آموزشی مناسب، موجب سفرهای اضافی با هدف تحصیلی به سایر نواحی شهر مشهد می‌شود. هدف از این پژوهش، کاهش تقاضای سفر ازطریق توزیع مطلوب و متناسب کاربری‌های آموزشی در سطح کلان‌شهر مشهد است. برای تعیین میزان تولید و جذب سفر کاربری‌های آموزشی در هر یک از نواحی و مناطق ترافیکی شهر مشهد از مدل‌های رگرسیونی چند متغیّره در قالب نرم افزار gis استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. در این پژوهش متغیّر وابسته، شاخص تولید و جذب سفر آموزشی است و همچنین متغیّر‌های مستقل شاملِ تعداد محصل مهد کودک، دبستان، راهنمایی، دبیرستان ساکن در هر ناحیۀ ترافیکی، تعداد کلاس‌های مهد کودک، دبستان، راهنمایی و دبیرستان و مالکیت خودرو در هر ناحیۀ ترافیکی است. در این مقاله سعی شده تا رابطۀ میان تولید و جذب سفر آموزشی با استفاده از دو روش آمار فضایی و رگرسیون خطی مورد ارزیابی قرار گیرد. به‌منظور پی‌بردن به دقت روش به‌کار گرفته‌شده، خروجی به‌دست‌آمده از آن با خروجی به‌دست‌آمده از روش کلاسیک به‌صورت عددی مورد مقایسه قرار گرفته است. حاصل این مقایسه، بیانگر برتری روش آمار فضایی نسبت‌به روش کلاسیک درتولید و جذب سفر است. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل‌های آماری نشان می‌‌دهد که ناحیۀ ترافیکی 231 با 6718 سفر بیش‌ترین و ناحیۀ 130 و 167 کم‌ترین پیش‌بینی تولید سفر آموزشی را داراست. همچنین در زمینۀ جذب سفر آموزشی، ناحیۀ 184 با 8068 سفر بیش‌ترین و نواحی ترافیکی 149، 156 و 190 کم‌ترین پیش‌بینی جذب سفر آموزشی را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین با برنامه‌ریزی صحیح و مکان‌‌یابی بهینۀ کاربری‌های آموزشی ضرورتی برای ورود این‌گونه سفرها به اغلب نواحی ترافیکی شهر مشهد وجود ندارد. این امر ضرورت توجه مسئولان کلان‌شهر مشهد با 5876313 سفر سواره در یک شبانه‌روز و سالانه بیش از 25 میلیون نفر زائر به جانمایی صحیح کاربری‌های شهری بیش از پیش آشکار می‌سازد.

Investigation on land use role in transportation and urban traffic improvement (Case study: Educational land uses of metropolitan city of Mashhad)

The aim of current research was to study the reduction of trip demand through appropriate and fair distribution of educational land uses in Mashhad metropolis city. To determine the rate of trip production and trip attraction in each zone and district of Mashhad, geographically weighted regression model was used based on ARC GIS software. The kind of research method used in this research was descriptive – analytical method. The findings of this research showed that, of 253 traffic zones in Mashhad city, zone 231 with 6718 trips had the highest rate of trip prediction, while the lowest trip rate was due to zones 130 and 167. In terms of educational trip attraction, traffic zone of 84 with 8068 trips had the highest trip, while zones 149, 156 and 190 allocated the lowest prediction of educational trip production to themselves. This illustrates the necessity of attentions should be paid to transportation planning by Metropolitan authorities of Mashhad with 5876313 trips per day and annually 25 million religious pilgrims and a number of 478520 students.